بزرگنمايي:

آریا بانو -
روز دختر فرصت مناسبی است تا از ویژگی‌های مادران موفق فردا بگوییم
٦١٧
٠
جام جم / تولد حضرت معصومه(س) و نامگذاری‌اش به نام روز دختر، انگار بهترین فرصت برای برگزاری خیلی از همایش‌ها، جشن‌ها و سمینارها در وصف دختران این سرزمین شده است. مراسم‌هایی که ارزش‌ دختران را به آنها یادآوری می‌کند و یادشان می‌اندازد که حواسشان به خودشان باشد و قدر خودشان را بدانند. در این روز، دختران جامعه هم فرصت را غنیمت می‌شمارند و بیشتر از هر وقت دیگری خودی نشان می‌دهند و در رسانه‌هایی که در اختیار دارند، حقوق‌شان را به اطرافیانشان یادآوری می‌کنند. همایش‌هایی در ستایش دختران برگزار می‌شود، مدافعین حقوق زنان بلندگو دستشان می‌گیرند و دخترها هرکدام به نحوی می‌خواهند خودشان را به همه ثابت کنند که ما آن‌قدر خوبیم که اگر نبودیم چنان می‌شد و چنین؛ اما واقعا دختر شایسته چه کسی است؟ آن دختری که حضورش باعث افتخار جامعه و اسلام است و می‌تواند به خاطر فعالیت‌هایش به خودش ببالد، چه ویژگی‌هایی دارد؟ این سوال‌هایی بود که به مناسبت تولد الگوی دختران مسلمان، حضرت معصومه(س) از حجت‌الاسلام سیدمحمد یوسف افروغی پرسیدیم. حاج آقا افروغی امام جمعه شهرستان بهمئی در استان کهگیلویه و بویر احمد است؛ البته او با بقیه امامان جمعه‌ کمی تفاوت دارد. سید محمد یوسف افروغی علاوه بر علوم حوزوی، مکانیک هم خوانده است و حالا هم به دانشجویان دانشگاه شهرشان، ریاضی درس می‌دهد. همین نشست و برخاست‌هایش با دانشجوها و شناخت جوان‌ها هم باعث شد جواب‌های خوبی بگیریم.
هر انسانی، دختر و پسر، فارغ از جنسیت، صفات مشترکی دارد که می‌تواند باعث شایستگی‌هایشان شود. این یک تقسیم‌بندی اولیه است که منهای جنسیت صورت می‌گیرد و می‌تواند همه انسان‌ها را به درجات بالا و آن چیزی که باید برساند. پس اگر ما درباره برخی ویژگی‌های یک بانوی شایسته در دین اسلام صحبت می‌کنیم، می‌توانیم با کم و زیاد، همان را به مردان جامعه هم تعمیم بدهیم.
لایه اول، افکار
عمیق‌ترین ساحت وجود یک دختر، بحث افکار و اندیشه‌های اوست. سیر افکار و اندیشه‌های هر انسانی به لحاظ اعتقادی باعث می‌شود آدم ژرف‌نگری باشد و شناختش نسبت به خدا، هستی، جامعه و انسان‌شناسی، نگاه دقیق و البته معتدلی باشد. مثلا خدا را یک موجود خشن که فقط جهنم را خلق کرده است، نبیند و بداند که همان خدا، بهشت را نیز خلق کرده است. این ساده‌ترین موضوعی است که از اندیشه‌ها برمی‌انگیزد و باعث می‌شود دختران ما به شناخت خوبی از خودشان و ارزش جایگاه خودشان برسند. از خودآگاهی و خدا شناسی، دختران و البته انسان‌ها به راه درستی هدایت خواهند شد.
لایه دوم؛ قلب
لایه بیرونی‌تر، قلب و دل ماست. قلب ما، حرم خداست و شایسته است که در قلب‌مان، فقط خدا جای بگیرد. زن مظهر احساسات و عواطف است و بر اساس همین ویژگی است که ممکن است هرکسی را به دل و قلبش راه بدهد و این درست نیست. اگر قلب حرم خداست قطعا می‌طلبد هر کسی را که لایق نیست به قلبش راه ندهد. این موضوعی است که امروز رسانه‌ها خیلی روی آن کار می‌کنند. در حال حاضر رسانه‌ها معمولا روی ذهن و عواطف کار می‌کند و بیشتر قربانیان این ماجرا نه صرفا در کشور ما بلکه در تمام دنیا، دختران هستند که نسبت به باقی افراد جامعه احساسی‌ترند. پس موفقیت‌شان، مقاومتی عجیب در این راه می‌طلبد. دختران جامعه ما باید مقاوم باشند و بتوانند احساسات و عواطفشان را کنترل کنند.
لایه سوم؛ رفتار
لایه بیرونی‌تر از ویژگی‌های یک بانوی قابل تحسین که قابل مشاهده است و تحت تاثیر دو لایه قبلی، یعنی افکار و اندیشه‌ها و قلب است، رفتار است. چیزی که در رفتار واضح است، انجام واجبات و اخلاق نیکوست. مرجع تقلید مشخص باشد، نماز اول وقت بخواند، روزه بگیرد، حجاب را رعایت کند و... که بهتر است همه این ویژگی‌ها به‌صورت جامع و در کنار هم باشند. ممکن است کسی نمازش را بخواند اما حجاب نداشته باشد؛ درست است که آن نماز خوب و درست است اما به هر حال گناه دیگری در کنارش دارد که ممکن است تاثیراتش را کم کند. هر عملی یک امتیاز مثبت و یک امتیاز منفی دارد که البته بعضی از عمل‌ها، امتیازهای متفاوتی دارند. پس رفتار دختران می‌تواند تعیین‌کننده خیلی از پیامدهای آینده باشد.
مدیریت ارتباطات
دختر معتدل در تراز اسلام، کسی است که یک ارتباط منطقی بین این سه لایه عمیق تا لایه بیرونی، داشته باشد و بتواند اعتدال را در بین آنها رعایت کند. در واقع بین مملکت درون و مملکت بیرونش ارتباط درستی برقرار کند. او باید بتواند همان اندازه که به حجاب خود در برابر نامحرم حساس است، همان اندازه آراستگی و زیبایی برای همسرش داشته باشد و به او عشق بورزد. قرار نیست یک دختر منزوی داشته باشیم که با کسی شوخی نمی‌کند، نمی‌خندد، زیبایی‌اش را به رخ نمی‌کشد و لطافت‌های دخترانه ندارد. قرار است بداند که برای چه کسی و در کجا باید چه ‌کار کند و بتواند این موقعیت‌های مختلف را از هم تشخیص بدهد. اگر دختری بتواند ارتباط خوبی بین این لایه‌های ذکر شده برقرار کند، دیگر دچار بحران اخلاق، بحران هویت و بحران آرامش نخواهد شد و عزت نفس و البته اعتماد به نفسش ضربه نخواهد خورد.
دختری با چند نقش
شاید به نظر بیاید از آنجا که حدودا 50 درصد جامعه را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، پس تربیت 50 درصد از جامعه، به خانم‌ها برمی‌گردد، در صورتی که من می‌گویم کل تربیت جامعه، تربیت زن است؛ چون 50 درصد تربیت مردان هم دست خانم‌هاست. نقش مادری و جایگاه تربیتی یک زن، اصلی است که بار تربیتی کل جامعه را به دوش می‌کشد و همین باعث می‌شود نظام خانواده از اهمیت زیادی برخوردار شود؛ موضوعی که بار اصلی‌اش در دست خانواده و در آغوش مادر است. نظام خانواده است که باعث می‌شود نظام‌های بزرگ‌تر مدرسه، محل کار، جامعه و نظام کلی جامعه بهتر هدایت شود و دختری شایسته است که بتواند نقش‌های خودش در خانواده اعم از دختری، خواهری، همسری و مادری را به نحو احسن پیش ببرد.
مادران بالقوه
دختران ما از کودکی مادرند؛ یعنی این‌طور نیست که مهر و محبت و صفات مادری به ناگهان در زنی ایجاد شود. صفات مادری از دوران کودکی، نوجوانی و جوانی در دختران ما رشد می‌کند و شکل می‌گیرد و در برهه‌ای از زمان بروز پیدا می‌کند. دانستن این‌که قرار است چه نقش مهمی داشته باشیم، می‌تواند ما را از انجام خیلی از رفتارها دور کند. در واقع نمی‌شود دختری هیچ‌کدام از صفات مادری را نداشته باشد و یک‌دفعه بگوید که من می‌خواهم مادر خوبی باشم. دختر شایسته، به‌طور بالقوه همسر و مادری شایسته است که در موقع مناسب، می‌تواند همسر و مادری خوب باشد.
دختران زمینه‌ساز
دختران ما باید سواد خانواده و سواد رسانه‌ای کسب کنند. سواد خانواده آن چیزی است که باید حتی پیش از ازدواج هم آن را یاد بگیریم. ماجرا این است که ما بحران عدم‌شناخت و سواد خانواده در نظام خانواده داریم و دختران ما باید این سواد را کسب کنند. آیین شوهرداری، آیین فرزندداری، آیین خانه‌داری و آیین ارتباطات، علومی هستند که به لحاظ علمی لازم نیست دختری ازدواج کند تا آنها را یاد بگیرد. رفتار با همسر و تربیت فرزند چیزی است که می‌تواند از سال‌های پیش از ازدواج آغاز شود و در وجود دخترها و خانم‌های ما نهادینه شود. سواد رسانه‌ای هم جنبه دیگر آموزش است که خانم‌ها باید بیشتر از آقایان آن را بلد باشند. شاید به این علت که تحت‌تاثیر واقع‌شدن زنان و دختران در فضای مجازی به‌دلیل قدرت عاطفی زنان، بیشتر از مردان است. در واقع عواطف دخترها همان‌قدر که مثبت است، در جایی هم می‌تواند خطرساز باشد. خواندن کتاب‌های مختلف در این زمینه و استفاده از عالمان و آگاهان، قطعا می‌تواند راه روشنی را به دختران ما نشان دهد.
متدین‌های متخصص
این بهترین نسخه از یک دختر شایسته از نگاه اسلام است؛ حضور دختری متدین و متخصص در جامعه. شما پزشک باحجابی را تصور کنید که بعد از عمل جراحی، نماز اول وقتش را می‌خواند، آرامش و سکینه‌ای درونی دارد و به مردم جامعه‌اش خدمت می‌کند؛ این یک معرفی ناب از یک دختر اسلامی است. در واقع، علم، ورزش، هنر و... فضیلت‌هایی هستند که برای هرکسی می‌توانند ارزشمند باشند. در واقع یک دختر محجبه تحصیلکرده و ورزشکار، در همه جنبه‌ها توانسته است جایگاه خودش را به‌دست بیاورد و چه چیزی بهتر از این؟ همان‌طور که می‌دانیم، حضرت زهرا(س) هم در مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه دخالت می‌کرد و البته که موفق و موثر بود. واقعیت این است که یک دختر ورزشکار محجبه به تنهایی و در میدان ورزشی می‌تواند کاری را انجام دهد که ده‌ها سیاستمدار شاید بتوانند به‌سختی به جنبه‌های موفقیت او دست پیدا کنند.
با چاشنی حیا
و در بحث ظاهر، همه‌چیز آن حجاب کامل نیست. حجاب اگر همراه با حیا و عفاف باشد، خیلی زیباتر است. درست است که حجاب به تنهایی عمل درستی است و باعث حفظ دختران از بدی‌ها می‌شود اما ما حتی آیاتی در قرآن هم داریم که از حیا حرف می‌زند. آیاتی که درباره چگونه غذا خوردن، نوع نشستن و راه رفتن دختران حرف می‌زند. مثلا در آیاتی که درباره دختران حضرت شعیب صحبت می‌کند، نوع راه رفتن آنها را هم توصیف کرده است که آنها در عین کار و تلاش، زمانی که به سراغ چاه می‌رفتند، باحیا راه می‌رفتند. در واقع حجاب به تنهایی همه آن چیزی نیست که یک دختر شایسته باید آن را رعایت کند و حجاب توام با حیا و حجب است که می‌تواند باعث شایستگی دختر در اسلام باشد.