بزرگنمايي:

آریا بانو -
اما و اگرهای اوقات فراغت فرزندان
٥٩
٠
ابتکار / در ایام تابستان والدین عموماً برای افزایش موفقیت، پرورش خلاقیت و استعدادهای فرزندان‌شان در آینده یا از روی چشم‌ و هم‌چشمی کودکان‌شان را در کلاس‌های مختلفی ثبت‌نام می‌کنند که البته این مسئله را نه می‌توان مثبت و نه منفی ارزیابی کرد. وی با بیان اینکه کلاس‌های تابستانی در کودکان مختلف تاثیرات متفاوتی دارد، گفت: شرکت کردن کودکان در کلاس‌های تابستانی باید بهینه و براساس علاقه، استعداد و انگیزه درونی آنها باشد.
همزمان با گرمای روزافزون هوا، وقتی که امتحانات مدارس هم به پایان می‌رسند، پر کردن اوقات فراغت موضوع داغ روز می‌شود. کلاس‌های کمک آموزشی، فعالیت‌های گوناگون هنری، ورزشی و تفریحی در صف بررسی والدینی قرار می‌گیرند که می‌خواهند از فرصت سه ماهه تعطیلات تابستانی استفاده کنند تا فرزندان‌شان چیزهای جدیدی فراتر از آنچه در مدرسه می‌آموزند فرا گیرند. با این حال در انتخاب این فعالیت‌ها، فاکتورهای مهمی مطرح است که می‌تواند در انتخاب والدین و دانش‌آموزان موثر باشد.
در وضعیتی که شرایط اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده است که بسیاری از هزینه‌های با ضرورت و اولویت پایین‌تر از سبد خانواده‌ها حذف شود، همزمان بسیاری از فعالیت‌های اوقات فراغت از جمله کلاس‌های گوناگون، همزمان با تورم، با رشد قیمت شهریه‌ها مواجه بوده‌اند. همین موضوع باعث می‌شود که قیمت و مبلغ شهریه کلاس‌ها، یکی از فاکتورهای مهم برای انتخاب کلاس‌های تابستانی باشد.
بسیاری معتقدند که گرانی و ارزانی هیچ چیز چندان بی‌حکمت هم نیست و بر اساس قیمت پرداختی، انتظار کیفیت متناسب را هم دارند. با این حال، اعداد و ارقام در زمینه مالی، الزاما کیفیت را نمی‌شناسند و اگر در‌نهایت قرار بر انتخاب باشد، متناسب‌ترین گزینه با توازن میان قیمت و کیفیت، بهترین گزینه خواهد بود.
در حال حاضر، کلاس‌های خاص و به اصطلاح مرسوم این روزها لاکچری زیادی برای پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان تبلیغ می‌شود. حتی برخی مدارس و موسسات آموزشی برای تابستان، برنامه‌های اردویی جامعی در نظر می‌گیرند که همزمان کلاس‌های درسی، هنری، ورزشی و حتی برنامه‌های تفریحی را شامل می‌شود.
در بعضی موارد، حتی برگزاری تورهای خارج از کشور برای کودکان در تبلیغات دیده شده است. طبیعتا این برنامه‌ها، شهریه‌های سرسام‌آوری دارند که از عهده بسیاری خانواده‌ها خارج است. اما در سوی دیگر، می‌توان با هزینه‌های کمتر هم فرزندان را به کلاس‌های آموزشی فرستاد.
به جز خیل کثیر آموزشگاه‌های علمی و هنری و باشگاه‌های ورزشی خصوصی که بسته به برند، امکانات و کیفیت‌شان، شهریه‌های گوناگونی دارند، مراکزی مثل مساجد، فرهنگسراها، سراهای محله و‌… نیز کلاس‌های تابستانی برگزاری می‌کنند که شهریه مناسب‌تری دارند.
علاوه بر قیمت، خود کلاس هم مهم است. درباره انتخاب اینکه کودکان به چه کلاسی بروند، عوامل زیادی می‌توانند موثر باشند که هر‌چند برخی از آن‌ها عوامل موثری هستند، اما بسیاری از آن‌ها هم نباید به عنوان فاکتور اصلی اثرگذار باشند‌ چرا‌که می‌توانند نتیجه مورد انتظار از کلاس‌ها را معکوس کنند. مد روز، چشم و هم‌چشمی، علاقه والدین بدون در نظر گرفتن علاقه کودک، همراهی کودک با دوستان و‌… از جمله این موارد هستند.
با این حال یک روانشناس معتقد است که شرکت کردن کودکان در کلاس‌های تابستانی باید براساس علاقه، استعداد و انگیزه درونی کودک باشد. مژگان ناقل در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ثبت نام کودکان در کلاس‌های گوناگون تابستانی یکی از موضوعاتی است که طی سال‌های اخیر میان والدین متداول شده است، افزود:
در ایام تابستان والدین عموماً برای افزایش موفقیت، پرورش خلاقیت و استعدادهای فرزندان‌شان در آینده یا از روی چشم‌ و هم‌چشمی کودکان‌شان را در کلاس‌های مختلفی ثبت‌نام می‌کنند که البته این مسئله را نه می‌توان مثبت و نه منفی ارزیابی کرد. وی با بیان اینکه کلاس‌های تابستانی در کودکان مختلف تاثیرات متفاوتی دارد، گفت: شرکت کردن کودکان در کلاس‌های تابستانی باید بهینه و براساس علاقه، استعداد و انگیزه درونی آنها باشد.
تصور کنید والدینی کودک‌شان را به زور و از روی علاقه شخصی خود به شرکت در کلاس خاصی مجبور کنند، در این حالت کودک باید به اجبار درس‌هایی را بیاموزد که برای یادگیری آنها هیچ انگیزه‌ای ندارد و لذتی نمی‌برد. این موضوع سبب می‌شود کودک هم از نظر روانی و یادگیری دچار خستگی شود و هم انگیزه‌اش برای یادگیری موضوعات مورد علاقه‌ خود نیز از بین برود، حال آنکه آنها مجبورند برای خوشحال کردن والدین‌شان در کلاسی که علی‌رغم میل‌شان است شرکت کنند.
این روانشناس با اشاره به اینکه اغلب کودکان به شرکت در کلاس‌های گروهی مانند شنا، ژیمناستیک و‌… علاقه دارند، تاکید کرد: عموماً یادگیری و ادامه دادن کلاس‌هایی که با زور و اجبار از سوی والدین به کودکان تحمیل می‌شود ادامه‌دار نخواهد بود و یا با فشار والدین در آینده به پایان می‌رسد که همین موضوع منجر می‌شود فرد در بزرگسالی انسانی کارآفرین و خلاق در حوزه نباشد.
البته گاه کودکانی هستند که در آینده نیز در این حوزه موفقیت کسب می‌کنند و تا مراتب بالا نیز آن را ادامه هم می‌دهند اما به جایگاهی می‌رسند که موفقیت درونی و خلاقیتی ندارند چرا که همیشه برای آنها تصمیم‌گیری شده است.
وی در ادامه درباره کودکانی گفت که براساس علاقه و انگیزه و استعداد درونی‌ خود در کلاس‌های غیردرسی شرکت می‌کنند اما بعد از گذراندن دو الی سه ترم آن را نیمه کاره رها می‌کنند. او علت این موضوع را اینگونه توضیح داد که کودک موجودی هیجانی و از نظر علائق و سلایق با نوساناتی روبه‌رو است، زیرا آینده برای آنها روشن نیست و معمولاً کودکان کمتر از 12 سال از آینده خود هیچ تصوری ندارند.
وی افزود: ادامه ندادن کلاس‌هایی که توسط کودک انتخاب شده خیلی بهتر از آن است که والدین به اجبار او را در کلاسی ثبت نام کنند که او هیچ علاقه‌ای به آن ندارد. در هر صورت چه زمانی که والدین و چه زمانی که کودک خودش کلاسی را انتخاب کند ممکن است آن را نیمه‌کاره رها کند. البته نباید به کودک این اجازه داده شود که چند کلاس را با هم انتخاب کند و همه را ناتمام رها کند.
کلاس‌های تابستانی باید به اندازه، بهینه و به تعداد محدود باشد. وی در ادامه با بیان اینکه یادگیری باید در کودکان به صورت خودجوش ایجاد شود، گفت: آموزش صحیح به آموزشی گفته می‌شود که حس کنجکاوی در کودک تقویت شود.
این روانشناس در پاسخ به این سوال که از چه سنی می‌توان از کودک برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت او مشورت گرفت؟ افزود: والدین از سن 6 تا 7 سالگی و بعضاً از 5 سالگی می‌توانند با مشورت کودکان‌شان لیستی از تمام فعالیت‌ها و کلاس‌های مورد علاقه آنها تهیه کنند و به ترتیب اولویت‌بندی براساس علاقه و استعداد برای کودک خود برنامه‌ریزی کنند.
این کار مشترک باعث می‌شود کودک احساس کند که والدین به نظرات آنها نیز اهمیت می‌دهند. وی با بیان اینکه نباید با کلاس‌های آموزشی-ورزشی همه اوقات فراغت کودکان را در تابستان پر کرد، گفت: بچه‌ها باید به اصطلاح «حوصله سر رفتن» را تجربه کنند، زیرا براساس تحقیقات حوصله سر رفتن منشاء خودکنترلی و افزایش خلاقیت می‌شود چراکه در این زمان کودک نحوه و چگونگی سرگرم کردن خود را می‌آموزد.