بزرگنمايي:

آریا بانو - مینا آتشی - پیام عزیزی می‌گوید موسیقی کردی کاملاً مجزا است و از هیچ سبک دیگری اقتباس نمی‌کند.


سرویس موسیقی هنرآنلاین: پیام عزیزی خواننده موسیقی عرفانی سال‌هاست در حوزه موسیقی مشغول فعالیت است، اما از آنجا که اهل حاشیه نیست در رسانه‌ها کمتر به او توجه شده است.
او در خانواده‌ای بزرگ شد که به موسیقی عرفانی تمایل داشتند. عزیزی تحصیلات خود را در مقطع دکترای هنر به اتمام رساند و در سال 1973 رتبه اول قرائت قرآن را کسب کرد. او وقتی در تکایایی در خانقاه‌های کردستان مشغول اجرای موسیقی بود، با محمدجلیل عندلیبی آشنا و به پیشنهاد او وارد دنیای حرفه‌ای موسیقی عرفانی شد.
عزیزی با آهنگسازی عندلیبی نخستین آلبوم خود را به نام "با قدسیان" روانه بازار کرد. این آلبوم در ایران و کشورهایی چون امارات متحده عربی، عمان و سودان مورد استقبال قرار گرفت. همکاری با سامی یوسف در بازخوانی قطعه "یا رسول‌الله یا شای مدینه" به زبان کردی و قطعه "مسلمانان" به زبان فارسی از دیگر فعالیت‌های عزیزی است. هشتمین آلبومم عزیزی با نام "محمد رسول‌الله" با چهار زبان فارسی، عربی، کردی و ترکی در دست تولید است. با این خواننده کردزبان گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آقای عزیزی، در ابتدا بفرمایید که چطور شد به حوزه موسیقی علاقه‌مند شدید؟
من در یک خانواده هنردوست بزرگ شده‌ام. هنر در خانواده ما تقریباً ریشه 300 ساله دارد. پدرم، پدربزرگم و پدر پدربزرگم از مداحان معروف شهرمان بودند. من پیش از اینکه خواننده شوم سال 73 مقام اول قرائت قرآن کشور را به دست آوردم. برادرم نیز مقام اول قرائت قرآن را داشتند. شروع کار حرفه‌ای من از سال 76 رقم خورد. نخستین آلبوم من با آهنگسازی آقای محمدجلیل عندلیبی با نام "با قدسیان" روانه بازار شد که دو سه سال پیش سه آهنگ از این آلبوم را با سامی یوسف به صورت مشترک اجرا کردیم. سال 78 یک میلیون و 200 هزار نسخه از آلبوم "با قدسیان" به فروش رفت. در واقع استقبال بسیار خوبی از سبک عرفانی صورت گرفت. پس از آن با زنده‌یاد مجتبی میرزاده یکی از نوابغ موسیقی ایران آلبوم "لبیک" را کار کردم و در ادامه آلبوم‌های "پیام عاشقان" و "ملکا" با تنظیم و تدوین آقایان علی پژوهشگر و پاشا هنجنی که از نوازندگان ارکستر ملی ایران بودند را منتشر کردم. پس از آن سه آلبوم با نام‌های "سه‌روکی دل" (رئیس دل) به زبان کردی، "خورشید مستان" و "بارگاه" را با همکاری گروه کامکارها روانه بازار کردم. در حال حاضر هشتمین آلبومم با نام "محمد رسول‌الله" با چهار زبان فارسی، عربی، کردی و ترکی در دست اقدام است و ان‌شاء‌الله آلبوم در تاریخ 19 آبان‌ماه و روز میلاد حضرت رسول اکرم (ص) رونمایی می‌شود.
آیا موسیقی عرفانی را خودتان انتخاب کردید؟
سبک عرفانی ریشه موسیقی ایرانی است. درون من با این سبک موسیقی به جاهایی که می‌خواهم وصل می‌شود و من را تخلیه می‌کند. سبک عرفانی من را از لحاظ روحی سیر می‌کند. در واقع غذای روح من است.
هیچ‌وقت نخواستید که سبک‌های دیگر موسیقی را هم امتحان کنید؟
من سبک‌های دیگر هم خوانده‌ام. مثلاً با گروه کامکارها موسیقی اصیل کُردی هم خوانده‌ام که هیچ کم و کسری نداشت. ما اجرایی هم در سنندج با گروه موسیقی "اَوین" داشتیم که تمام آلات آن موسیقی پاپ بود. این کنسرت برای اولین بار به صورت زنده از شبکه محلی کردستان پخش شد. علاوه‌بر این من در آلبوم "ملکا" هم سبک پاپ خواندم ولی ریشه اغلب کارهای من موسیقی عرفانی است. وقتی در مدح خدا یعنی خالق کل کائنات می‌خوانیم دیگر دوست نداریم چیز دیگری بخوانیم. به نظر من وقتی به سر منشأ همه زیبایی‌ها، خوبی‌ها، مهربانی‌ها، صداقت‌ها و بخشندگی‌ها وصل می‌شوید دیگر هیچ چیز نمی‌تواند شما را سیر کند. تمام شعرهایی که در جامعه تأثیرگذار بودند شعرهایی هستند که در مدح خداوند و رسول اکرم (ص) گفته شده‌اند. مثلاً می‌بینیم شعر سنایی که می‌گوید "ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی" و شعرهای دیگر که در مضامین عرفانی سروده شده‌اند تأثیرگذاری بیشتری داشته‌اند.

از خانواده‌تان که اشاره کردید هنردوست بودند چقدر تأثیر گرفتید؟
از زمانی که خودم را شناختم این آهنگ‌ها در ذهن و گوش من بوده است. در واقع من با این آهنگ‌ها بزرگ شده‌ام و جزئی از درون من هستند. درون و روح من با این آهنگ‌ها رشد و پرورش پیدا کرده است. یعنی تا این حد در من تأثیرگذار بوده است.
همکاری‌تان با سامی یوسف چگونه شکل گرفت؟
آقای محمد جابری نوازنده گروه دف بنده بودند ولی سال 94 برای زندگی و تحصیلات دانشگاهی به انگلستان رفتند. در آنجا برحسب اتفاق و مشعیت الهی ایشان نوازنده دف آقای سامی یوسف شدند. آقای سامی یوسف پس از اینکه یک کنسرت را با هم برگزار می‌کنند به آقای جابری پیشنهاد می‌دهند که من می‌خواهم یک آهنگ کردی بخوانم. یک روز آقای جابری آهنگ "یا رسول الله یا شای مدینه‌" را برای ایشان در یک مسیر شش هفت ساعته می‌گذارد و آقای سامی یوسف تحت تأثیر این آهنگ قرار می‌گیرد و از صمیم قلب می‌گوید من می‌خواهم این آهنگ را بخوانم. بعد من با آقای سامی یوسف یک تماس داشتم که ایشان از من دعوت کرد تا به دبی بروم. تقریباً سه روز در استودیو شخصی ایشان مهمان بودم. دو سه روز طول کشید تا شعر کُردی را برای ایشان جای انداختیم. ما با هم در آلبوم "برکت" سه آهنگ از آلبوم "با قدسیان 1" به نام‌های " یا رسول الله یا شای مدینه"، "مسلمانان" و "ای گل گیانم گل" را به صورت همخوانی اجرا کردیم. من همیشه در کنسرت‌هایم گفته‌ام که در درگاه خداوند جای شکر دارد که برای اولین بار از ازل تا الآن توانستیم شعر و موسیقی کُردی را توسط یک خواننده بین‌المللی که جزو 50 خواننده برتر دنیا قرار دارد به دنیا بشناسانیم. طبق آماری که گرفته‌اند 900 میلیون نفر در دنیا آهنگ‌های سامی یوسف را دنبال می‌کنند. حالا ما می‌گوییم 500 میلیون نفر. در واقع 500 میلیون نفر در دنیا این شعر و موسیقی کُردی را شنیده‌اند. این اتفاق واقعاً برای من باعث افتخار است.
دوست دارید شما را با نام خواننده کُرد بشناسند یا خواننده ایرانی؟
من خواننده ایرانی کُرد هستم. در واقع اول ایرانی هستم و بعد کُرد. من در آلبوم "با قدسیان" شعر مولانا را با گویش کُردی کردستان ایران و عراق خواندم ولی ما معمولاً از شعرهای فارسی و کُردی استفاده می‌کنیم. با این حال اگر فارسی هم می‌خوانیم با گویش منطقه خودمان است.
موسیقی کردستان و موسیقی ایران چه تفاوتی با هم دارند؟
استاد هوشنگ کامکار می‌گوید موسیقی کُردی یک اقیانوس است و بسیاری از خوانندگان معروف کشور از موسیقی کردستانی متغنم شده‌اند و آهنگ خوانده‌اند ولی من فکر نمی‌کنم تاکنون موسیقی کُردی از سبک دیگری اقتباس کرده باشد. در واقع موسیقی کُردی مستقل است. مثلاً ما در 104 یا 105 سال پیش شخصیتی با نام زنده‌یاد سید علی‌اصغر کردستانی را داشتیم که ایشان یک دُر گران‌بهایی در موسیقی ایران بودند. ایشان آنقدر قوی و زنده خوانده است که پس از صد سال وقتی آثار این بزرگوار را گوش می‌دهیم فکر می‌کنیم این آثار را دیروز خوانده است. زمانی که قمر‌الملوک وزیری یکی از بزرگترین خوانندگان کشور بوده، آقای کردستانی در روستا صلوات آباد (سنندج) در تمام ایران گُل کرده است و همه ایشان را به رسمیت می‌شناختند. ایشان کاملاً موسیقی کردی را به صورت علمی و آکادمیک اجرا کرده است. موسیقی کردی خودش یک موسیقی کاملاً مجزا است و به هیچ سبک موسیقی شباهت ندارد.
هیچ‌وقت نخواستید با هنرمندان ایرانی یک آلبوم مشترک منتشر کنید؟
اگر بدانم با یک نفر از لحاظ روحی، ملی و فکری در یک خط قرار دادم این کار را انجام می‌دهم. مثلاً من و سامی یوسف در یک سیستم فکری بودیم. من اگر بخواهم با یک هنرمند همکاری کنم باید از لحاظ روحی با او هماهنگ باشم وگرنه ما نمی‌توانیم با هم اجرا کنیم.
آیا در موسیقی کردستان فضای رقابتی وجود دارد؟
شدیداً رقابت وجود دارد ولی من از این‌جا به‌عنوان یک برادر کوچک به دوستان و بزرگان مداح در کردستان می‌گویم این رقابت باید یک رقابت سالم باشد و به قول معروف به قصد تخریب همدیگر نباشد. سبک ما عرفانی است و در این سبک باید شخصیت درون انسان هم عرفانی باشد. اگر ظاهر و باطن ما همخوانی نداشته باشد اصلاً سبکی که کار می‌کنیم در جامعه تأثیرگذاری نخواهد داشت و برای مردم فقط خستگی می‌آورد. کسانی که در سبک عرفانی کار می‌کنند باید روح بسیار بزرگ و آرامی داشته باشند.
شما جزو خوانندگانی محسوب می‌شوید که بسیار فعال هستید. آیا خودتان می‌خواهید فعالیت‌تان به‌عنوان موزیسین و خواننده زیاد باشد یا دوست دارید که بیشتر سر زبان‌ها باشید؟
من می‌خواهم سبک عرفانی سرآمد همه سبک‌ها باشد چون همان‌طور که گفتم من جان و روحم را برای این سبک می‌گذارم. من به این سبکی که می‌خوانم باور دارم. خدایی نکرده نمی‌خواهم سایر سبک‌ها را تخریب کنم. خداوند استاد مجتبی میرزاده را بیامرزد. ایشان می‌گفتند هنرمند آن کسی است که با کارش خودش را معرفی کند و نه با تخریب دیگران. من کار خودم را انجام می‌دهم و به دیگران کاری ندارم. فقط می‌خواهم سبک خودم سرآمد سایر سبک‌ها باشد. هر کسی زحمت بیشتری بکشد مطمئناً نتیجه آن را خواهد دید.

کمی درباره آلبوم "محمد رسول الله" بگویید.
آلبوم "محمد رسول الله" در سبک عرفانی مدرن است و به چهار زبان فارسی، کُردی، ترکی و عربی خوانده شده است. من به سبک موسیقی تُرکی استانبولی علاقه زیادی دارم. حتی اگر آلبوم "با قدسیان" را گوش کرده باشید می‌بینید که من از تحریرها و مقام‌های تُرکی استانبولی اقتباس کرده‌ام. از وقتی که کلاس پنجم ابتدایی بودم تا الآن نوارهای خوانندگان معروف آن منطقه را گوش می‌دهم. آلبوم هشتم من یک انقلاب نویی است در سبک موسیقی عرفانی. وقتی خداوند به پیامبر اکرم می‌فرماید من تمام کائنات از ازل تا ابد را به عشق تو آفریدم، من به‌عنوان یک هنرمند می‌توانم جان و روحم را فدای رسول اکرم (ص) کنم و یک آلبومم را به نام ایشان مزین کنم. وقتی نام محمد رسول الله (ص) روی یک اثر هنری باشد، قطعاً آن اثر جهانی می‌شود. خواننده‌هایی که در مدح رسول اکرم (ص) خوانده‌اند جهانی شده‌اند. البته به شرط اینکه قلبی باشد. اصلاً ظاهرسازی در سبک عرفانی رشد پیدا نمی‌کند. سبک عرفانی از دیدگاه خداوند و رسول اکرم (ص) یک سبک بسیار حساس است. وقتی آهنگ‌ها از درون شما بیرون نیاید، قطعاً بر دیگران هم اثرگذاری نخواهد داشت و فقط خودتان را خسته می‌کنید. به قول معروف به جای اینکه پیشرفت کنید پسرفت می‌کنید. بنابراین ظاهر و باطن‌تان باید یکی باشد.
انتشار آلبوم به لحاظ اقتصادی برای‌تان خوب است؟
من به درآمد اقتصادی آلبوم‌ها فکر نمی‌کنم. ما برای این آلبوم نزدیک 200-300 میلیون تومان خودمان هزینه کردیم. آلبوم‌هایی که دهه 80 با گروه‌ کامکارها کار کردم نزدیک صد میلیون تومان هزینه در برداشت.
با توجه به اینکه آلبوم در ایران فروش ندارد، آیا نمی‌خواهید فقط به انتشار تک آهنگ اکتفا کنید؟
من می‌خواهم این آلبوم‌ها در اختیار عاشقان موسیقی عرفانی قرار بگیرد. ما در کشورمان خوانندگان زیادی داریم که به سبک‌های مختلفی می‌خوانند. من برای همه آن‌ها احترام زیادی قائل هستم ولی تنها کسی که در ایران سبک عرفانی می‌خواند بنده هستم. می‌خواهم تا زنده هستم به امید خدا و برکت رسول اکرم (ص) سبک عرفانی یک سر و گردن از سایر سبک‌ها بالاتر باشد. تمام توانم را می‌گذارم تا طرفداران و علاقه‌مندان به موسیقی عرفانی احساس کمبود نکنند. من هیچ‌وقت به خودم مغرور نبوده‌ام و هر چه بوده از برکت خدا و حضرت رسول اکرم (ص) بوده است.
در موسیقی ایران آثار کدام خواننده را بیشتر دنبال می‌کنید؟
من به آثار استاد محمدرضا شجریان علاقه زیادی دارم و آثار ایشان تأثیر زیادی روی من گذاشته است چون ایشان حرف دل بسیاری از انسان‌ها را می‌زند. آثار فاخر همایون شجریان را هم دوست دارم.
خودتان در موسیقی از شخص خاصی تأثیر نگرفته‌اید؟
خوشبختانه تاکنون از کسی اقتباس نکرده‌ام. سبک خواندن من یک سبک مجزاست و تا به حال از کسی تقلید نکرده‌ام. هیچ‌وقت نخواسته‌ام دنباله‌رو کسی باشم. به نظر من وقتی کسی یک راهی را رفته و تمام کرده است، اگر کسی دنبال راه او برود چیزی عایدش نمی‌شود. مثلاً شخصی مثل عبدالواسط راه قرائت قرآن خودش را رفته است، پس از او اگر هزاران نفر بیایند و بهتر از او قرآن بخوانند باز هم می‌گویند که فلانی دارد مثل عبدالواسط می‌خواند.
اشاره کردید که سال 73 مقام قرائت قرآن کشور را به دست آوردید. چرا دیگر بخش قرائت قرآن را ادامه ندادید؟
همان‌طور که گفتم من سال 73 در سن 17-18 سالگی مقام اول قرائت قرآن کشور را به دست آوردم ولی از بچگی به سبک و سیاق موسیقی عرفانی علاقه زیادی داشتم. خدا را شکر با آقای عندلیبی آشنا شدم و ایشان هم گفتند که من دو سه سال است که دنبال یک خواننده می‌گشتم تا این سبک را کار کند. من در مجالس و مراسم قرآن می‌خوانم چون با هم هیچ منافاتی ندارند. سبک عرفانی در مدح خداوند، رسول اکرم (ص) و قرآن است. یکی از فاکتورهای مداح شدن این است که قاری قرآن باشید. نمی‌خواهم تعریف کنم ولی دوستانم می‌گویند سبک اذان گفتن من یکی از سبک‌های برتر اذان مسلمانان است. من در هر کشوری که می‌روم اذان می‌گویم. همان‌طور که می‌دانید استاد شجریان هم یکی از بزرگترین قاری‌های قرآن هستند. ربنای ایشان زبان زد عام و خاص است. کسی که قاری قرآن باشد مخارج حروفش را بسیار مرتب ادا می‌کند.
شما در کارنامه کاری‌تان با کسانی همکاری کرده‌اید که وزنه‌های سنگینی در موسیقی محسوب می‌شوند. فکر می‌کنید چرا این افراد با شما همکاری کردند؟
می‌دانید که آقای عندلیبی با اغلب بزرگان موسیقی همکاری کرده است ولی تنها دلیلی که ایشان من را انتخاب کردند موسیقی عرفانی بود. زنده‌یاد میرزاده می‌گفت برای من خیلی جالب است که شما سبک عرفانی را انتخاب کرده‌اید و بعد ایشان آمد با هم آهنگ "لبیک" را کار کردیم. پس از آن‌ها خانواده کامکارها گفتند خواننده‌های زیادی هستند که به ما پیشنهاد می‌دهند ولی ما با آن‌ها کار نمی‌کنیم. واقعاً از فیلتر خانواده کامکارها گذشتن کار سختی است. با این حال به من گفتند چون تمام کارهای شما عرفانی و ماندگاری بوده است مایل هستیم تا با شما کار کنیم. یکی از فاکتورهایی که باعث شد گروه کامکارها با من همکاری کند سبک عرفانی بود. در آلبوم "سه‌روکی دل" هشت ترک وجود دارد که شعر چهار تای آن‌ها از وفایی یکی از عارفان بزرگ کردستان ایران است و چهار ترک آن به زبان بادینی از ملای جزیری یکی از شاعران بزرگ کردستان عراق است. تمام اشعار آلبوم "خورشید مستان" از اشعار حضرت مولانا است. حتی اشعار عربی آن هم از حضرت مولانا است چون مولانا شعر عربی هم دارد. شعر کُردی آن هم از نالی، شاعر معروف کردستان عراق است. اشعار آلبوم "بارگاه" هم از عارفانی چون سنایی است. استاد هوشنگ کامکار در لیبل آلبوم "خورشید مستان" نوشته‌اند: " خورشید مستان از آخرین آثار خانواده هنرمند کامکارها است و محتوای این آلبوم براساس تفکر عرفانی مذهبی تدارک شده است. در فضای ارکستال با تکنیک بین‌المللی و عطر و بوی ملی در خدمت این تفکر به کار گرفته شده است. سهم شعر و موسیقی در بیان محتوای مورد نظر به تساوی و تعادل است. شعر پیام خود را ارائه می‌کند و موسیقی با زبان مخصوص و ویژه خود متکی به سال‌ها تجربه موسیقایی هوشنگ و ارسلان کامکار در ارکستر نویسی است و فضایی مناسب آن محتوا را فرآهم ساخته است. لحن گرم و محزون و از دل برآمده پیام عزیزی در آواز و خوانندگی در بردارنده رنگی پُر مایه از زبان و موسیقی کردی کامل کننده این مجموعه از شعر و موسیقی است.

هیچ‌وقت نخواستید که با برادرتان کار کنید؟
برادرم خودش کار نمی‌کند چون او در حال و هوای خاص خودش قرار دارد.
آیا طرفداران‌تان بیشتر کردستانی‌ها هستند؟
من از سراسر کشور طرفدار دارم. ما چند روز پیش تربیت جام بودیم که یک جمعیت تقریباً 10 هزار نفری آمده بودند. در ترکیه هم علاقه‌مندهای زیادی داریم و بیشتر آهنگ‌های من در تکایا و خانگاه‌های آنجا خوانده می‌شود.
خودتان خواستید در زبان‌های عربی، فارسی، کُردی و ترکی بخوانید؟
من دوست داشتم از کشورهای منطقه یک چیزی بگیرم که بتوانم آن‌ها را با هم ترکیب کنم و حالت فیوژن داشته باشد تا با گفتارمان دوستان خودمان در این کشورها را جذب کنیم.
در آینده برنامه کنسرت ندارید؟
ما سخت در حال تهیه آلبوم "محمد رسول الله" هستیم چون این آلبوم هم تصویری است و هم صوتی. پس از انتشار آلبوم به امید خدا کنسرت‌هایمان را از سر می‌گیریم. چهار پنج سال است که این آلبوم ذهن من را مشغول کرده است. درست است که تأخیر داشته‌ایم و من از این بابت از علاقه‌مندان عذرخواهی می‌کنم ولی اگر منتشر شود کم و کاستی‌ها را تا حدودی پُر می‌کند.