بزرگنمايي:

آریا بانو -
کندن مو، اختلالی که جدی گرفته نمی شود
٥٩
١
ایرنا / وقتی دچار استرس اعم از خوشحالی یا ناراحتی می شود، موهایش را می کشد گاه از کشیدن موهای سرش چنان لذتی می برد که متعجب می شوی، روانشناسان این حرکت را نوعی اختلا می دانند، اختلال کشیدن موی سر!!! اختلال کندن موی سرشاید امری به ظاهر ساده و پیش پا افتاده به نظر برسد اما به گفته بسیاری از روانپزشکان، این رفتار، شکست یا درهم گسیختگی پنهان فرد مبتلا را به نحو مطلوب نشان می دهد، اختلالی که باید جدی گرفته شود اما عموم مردم تصور می کنند این یک عادت است و کودکان در طی بزرگسالی، این عادت را ترک خواهند کرد در صورتی که این اختلال نیاز به درمان جدی دارد.
محسن نوجوان 18 ساله ای است که به این اختلال دچار است و برای درمان به کلنیک یکی از روانپزشکان آمده است، می گوید: یک هفته تا شروع امتحانات وقت داشتم و طی این مدت با توجه به فشارهای بیرونی اعم از والدین، دوستان و آشنایان و از همه بدتر حرف های همکلاسی ها، همه وقت فکر می کردم اگر در این مرحله نتوانم به هدف خودم دست پیداکنم، چگونه خواهم توانست در پیش این جماعت سربلند کنم و رفته رفته این فکر و افکار از کاه به کوه تبدیل شد و هرچه زمان می گذشت و به پایان هفته نزدیک می شدیم استرس و ترس از عدم موفقیت وجودم را بیشتر فرا می گرفت.
وی اضافه می‌کند: حساسیت کنکور و حتی شب‌های امتحان مدرسه برای تمام دانش آموزان یا حتی کسانی که در مواجهه با آزمونی قرار دارند یک حالت طبیعی است و در وجود همه شاید بروز کند، اما من علاوه بر داشتن این اضطراب و استرس شب امتحانی یک رفتار غیر معمول هم دارم و آن این است در مواقعی که بسیار فشار عصبی دارم ناخودآگاه همانند کسی که شاید ناخن‌های خود را می جود، ناخواسته دستم به سراغ موهای سر یا صورتم می‌رود و شروع می‌کنم به کندن و از آنجا که هیچ احساس درد بر من عارض نمی‌شود، به این کار خود ادامه می‌دهم.
همیشه برای درس خواندن، خود را در اتاق محصور می کردم و اجازه نمی‌دادم هیچ کسی با ورود یا سروصدای خود ذهن من را مشغول کند، یک روز که سخت مشغول مطالعه بودم، مادرم برای اینکه ضعف جسمی سراغ من نیاید مقداری میوه و خوراکی برای من آورد وقتی با عصبانیت من مواجه شد به یکباره با تعجب پرسید چرا بخشی از دور لب من قرمز و موهای اطراف آن ریخته و همینطور مقداری از موهای سرم بر روی میز مطالعه وجود داشت.
من که تا به آن موقع در این خصوص تنها فکر و ذهنم مطالعه و موفقیت در آزمون کنکور بود و از اختلال رفتاری خود خبر نداشتم با پیگیری مادرم و برای پی بردن به علت این اختلال و راه‌های درمانش به کلینیک روان درمانی مراجعه کردم.
* دوره جوانی اوجی اختلال مو کندن
محمدرضا محمدی عضو انجمن علمی روانپزشکان در این رابطه در گفت و گو با ایرنا، گفت: سلامت روان یکی از فاکتورهای اولیه برای حفظ جامعه‌ای سالم و شاداب است و در مقابل عدم توجه به این موضوع می‌تواند اختلالات رفتاری بسیار مضری را به جامعه تحمیل کند که یکی از این اختلالات روانی همانا مو کندن (تریکوتیلومانیا) است و از طرفی این اختلال، بیشتر در سنین قبل یا اوایل نوجوانی بسیار پیش آمده و مشاهده می شود.
وی افزود: این بیماری در پسرها بیشتر از دختران شایع است و برعکس ابتلا به این بیماری در بین افراد بالغ خانم بیشتر از آقایان مشاهده می‌شود.
محمدی ادامه داد: عادت به کندن مو به طور تدریجی و ناآگاهانه در بیمار شروع می‌شود و ممکن است تا جایی که منجر به کندن تمام موهای سر یا صورت شود، پیش رود. با وجود فشارهای عصبی و عدم کنترل استرس و اینکه بیشتر مبتلایان کندن مو را انکار نمی‌کنند، اما همچنان قادر به جلوگیری از عمل خود هم نیستند.
این متخصص روانپزشک بالینی افزود: با مشخص شدن منشاء ژنتیکی این بیماری، پزشکان بهتر قادر به درمان آن خواهند بود، در معاینه فرد مبتلا، در بسیاری از مواقع موهای قطع شده به فواصل متفاوتی از پوست سر دیده می‌شود و پوست سر از سلامت کامل برخوردار است و از طرفی حاشیه موها معمولاً دست نخورده است و در مرکز به شکل کاسه‌ای موها قطع شده است.
وی گفت: اکثر بیماران موی سر خود را می‌کنند، به طوری که در مدت زمان طولانی، ناحیه‌ای بدون مو ایجاد می شود حتی ممکن است این ناحیه بدون مو، موی ابرو یا مژه هم باشد و نیاز است فرد مبتلا به این بیماری تحت درمان روانپزشک قرار گیرد.
علل اختلال مو کندن
محمدی با بیان اینکه بسیاری از مبتلایان رسیدن به آرامش را علت رفتن به سراغ موهای خود عنوان می‌کنند، افزود: در بسیاری از مواقع مو کندن مثل یک تقویت کننده مثبت برای مبتلایان عمل می‌کند، مخصوصاً به این دلیل که فرد، پس از تجربه کردن یک تنش یا عصبیت با کندن موی خود احساس آرامش می‌کند و لذا به همراه این حالت به خوبی می‌توان اضطراب، افسردگی و اختلال وسواسی- اجباری را در افراد مبتلا زیاد مشاهده کرد.
وی گفت: وقتی اختلال مو کندن در بزرگسالی آغاز شود معمولاً با سایر اختلالات روانی مرتبط است. وقتی سایر اختلالات درمان می‌شوند، اختلال مو کندن نیز ممکن است خود به خود از بین برود. پس بهترین شیوه درمان، آموزش معکوس سازی عادت مبتلایان است.
این متخصص روانپزشک گفت: در این نوع روش، روان درمانی صورت می‌گیرد و روانشناس به فرد یاد می دهد تا میل شدید یا هوس خود به کشیدن مو را بشناسند و این میل یا هوس را به جای دیگری معطوف کند.
عوامل موثر در بروز اختلال موکندن (تریکوتیلومانیا)
مهدی قاسمی کارشناس ارشد و مشاور رواندرمانگر گفت: در اختلال موکندن می‌توان به راحتی انواع فشارهای عصبی و استرس روانی را در بروز این بیماری در فرد دخیل دانست به نحوی که به عقیده بسیاری از روانپزشکان بیماری افسردگی با تریکوتیلومانیا ارتباط زیادی دارد و خیلی از افرادی که به این رفتار دچار هستند، از افسردگی رنج می‌برند.
با بیان اینکه اختلال رفتاری تریکوتیلومانیا یک بیماری عصبی است و بیشتر در سنین بلوغ یا بزرگسالی شروع می شود، گفت: احتمالاً در سنین کودکی نیز این بیماری به لحاظ ژنتیکی بودن، بروز می‌کند. گاه این رفتار با بیماری وسواس شدت می‌یابد.
راهکار درمان دارویی و غیر دارویی
این رواندرمانگر یادآور شد: درمان بر اساس سن انجام می‌گیرد. اگر درمان با دقت انجام گیرد، حتی کودکان مدرسه‌ای مبتلا به این رفتار با ادامه رشد خود از این اختلال رها می‌شوند. در نوجوانان و جوانان یا بزرگسالان جوان، آگاهی دادن به فرد و خانواده وی درباره این عارضه تا اندازه بسیار زیادی می‌تواند باعث راحتی خیال آنها شود.
قاسمی افزود: از آن جایی که اضطراب همواره به عنوان عامل ایجاد و تشدیدکننده بیماری مطرح است، ایجاد محیطی آرام و به دور از تنش در تخفیف علایم بیماری بسیار موثر و لازم است کسانی که با بیمار در ارتباط هستند، از سرزنش یا توبیخ وی بپرهیزند و با روش‌های حمایتی که توسط درمانگر به آنها آموزش داده می‌شود، فرد را در راستای بهبودی یاری کنند.
وی راهکار درمان دارویی اختلال مو کندن را مصرف داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی و داروهای آنتی‌سایکوتیک عنوان کرد و افزود: همچنین برای تثبیت کننده خلق و درمان غیردارویی، هیپنوتراپی و درمان‌های رفتاری مانند بیوفیدبک، پایش و کنترل خود، حساس‌سازی، معکوس سازی رفتار عادتی و درمان‌های بیزارکننده لازم است. قاسمی اضافه کرد: تشخیص علت اولیه دقیق این بیماری حتماً باید توسط روانپزشک مشخص شود چراکه در درمان صحیح آن بسیار موثر است و از طرفی چیزی که مهم است این است که این ناراحتی می‌تواند با دیگر ناراحتی‌های اعصاب و روان همراه باشد یا حتی خود، برگرفته از عارضه‌ای از سایر ناراحتی‌های اعصاب و روان باشد.