بزرگنمايي:

آریا بانو -
حمله‌سینمایی‎‌ به‌صهیونیسم
٥
٠
صبح نو / در آستانه آخرین جمعه ماه مبارک رمضان و روز قدس، مرور فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی با موضوع مقاومت خالی از لطف نیست.
«قدس مسأله اول جهان اسلام است». این جمله ماندگار و استراتژیک رهبر کبیر انقلاب اسلامی است. چند دهه از اشغالگری صهیونیست‌ها می‌گذرد و به‌مرور این اشغالگری زوایای جدیدی یافت و حتی فراتر از کشور فلسطین حرکت کرد. لبنان، سوریه و دیگر کشورهای منطقه طعم تجاوز اسرائیل در مقاطع مختلف را چشیده‌اند. با چنین پدیده نامشروعی طرفیم؛ رژیمی که از بدو ایجاد تا‌به‌امروز، خود را ملزم به هیچ استاندارد اخلاقی، انسانی و حتی بین‌المللی ندانسته است. حالا و با‌توجه‌به اهمیت این موضوع و تأثیرش بر جهان اسلام و مردم منطقه، باید دید هنرمندان حوزه سینما و تلویزیون چه نقشی در‌این‌زمینه ایفا کرده‌اند. سال‌هاست زن، مرد، پیر و جوان با دست خالی جانشان را برای مقاومت فدا کرده‌اند. در سینما و تلویزیون به‌لحاظ کمّی‌و‌کیفی چه پرداختی به مسأله شده است؟ هرکدام از این آثار چه ویژگی مهمی ازنظر محتوایی یا هنری دارند؟ در ادامه گزارش، آن‌ها را مرور می‌کنیم.
فیلم‌پرچم‌دارمقاومت
بدون شک با گذشت 25 سال، همچنان باید «بازمانده» را مهم‌ترین، موفق‌ترین و ماندگارترین فیلم در حوزه مقاومت دانست. مرحوم سیف‌الله داد پس از فیلم موفق «کانی‌مانگا» سراغ ساخت «بازمانده» رفت. ساخت فیلمی با موضوع فلسطین و در قامت تولیدی بین‌المللی کار ساده‌ای نبود. بازیگران این فیلم همگی عرب هستند و سیف‌الله داد فیلمنامه این فیلم را براساس داستانی از غسان کنفانی، نویسنده فلسطینی، به‌نام «بازگشت به حیفا» نوشته ‌است. این فیلم در جشنواره فیلم فجر سال 1374 جایزه ویژه هیأت‌داوران را کسب کرد و نامزد بهترین فیلمنامه و بازیگر نقش اول زن هم شد. سلما مصری هم به‌خاطر بازی در این فیلم، لوح تقدیر دریافت کرد. «بازمانده» به‌معنی واقعی کلمه فیلم کاملی است. انگار دستی از غیب در کار بوده که همه‌چیز در جای خودش باشد. بازیگری، کارگردانی، فیلمنامه، موسیقی و... به‌طرز عجیبی درکنار هم چفت شده‌اند؛ به‌همین‌دلیل نمی‌توان از بخش خاصی از این فیلم یاد کرد. «بازمانده» به‌معنی واقعی کلمه فیلم موفقی است.
فیلمسازی‌زیربمباران
شاید برایتان جالب باشد که بدانید یکی از نخستین آثار سینمای ایران مربوط به موضوع این گزارش ساخته آقای مسعود کیمیایی است. کیمیایی در سال 67 و هم‌زمان با اوج موشک‌باران تهران «سرب» را ساخت. تهران در زمان ساخت این فیلم زیر بمباران‌های عراق قرار داشت و پس از آنکه هشت بمب در اطراف لوکیشن مربوط به سکانس دادگاه اصابت کرد، محل فیلمبرداری به شمال ایران منتقل شد. سرب داستان زوج جوان یهودی-ایرانی را در اواخر دهه 1320 روایت می‌کند که خواهان عزیمت به سرزمین‌های اشغالی هستند؛ اما پس از مواجهه با مخالفت سازمان یهودی هاگانا و کشته‌شدن عمویشان به‌دست آن‌ها، به فرار مجبور و درگیر ماجراهای پس‌ازآن می‌شوند. این فیلم در هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نامزد چند جایزه شد و سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری و بهترین چهره‌پردازی را ازآنِ خود کرد. سرب به‌طورویژه به‌دلیل حضور کیمیایی به‌عنوان کارگردان و همچنین دردسرهای تولیدی‌اش در آن سال، فیلمی درخورتوجه است.
عاشقانه‌دردل‌جنگ
«هیام» را آقای محمد درمنش در سال 82 ساخته است. این فیلم هم به‌واسطه فضای داستانی‌اش از بازیگران غیرایرانی استفاده کرده است. هیام داستان زوجی فلسطینی را حکایت می‌کند که قصد دارند به انگلستان بروند تا در آرامش زندگی کنند؛ اما در حین حرکت و خروج از جِنین، در ایست بازرسی نیروهای اسرائیلی از هم جدا می‌شوند و با حمله گسترده سربازان اسرائیلی به اردوگاه جِنین مواجه می‌شوند.
دوفیلم‌ازعباس‌رافعی
آقای عباس رافعی از دیگر فیلمسازان شناخته‌شده سینمای ایران است که دو فیلم متفاوت با موضوع مقاوت مردم فلسطین و لبنان تولید کرده است. در سال 1386، «تولدی دیگر» به نویسندگی آقایان هادی مقدم‌دوست و عباس رافعی ساخته شد. دو سال بعد، رافعی «بیگانگان» را به نویسندگی مشترک خودش و آقای مهدی سجاده‌چی به‌سرانجام رساند. رافعی «بیگانگان» را هم به سفارش شبکه الکوثر ساخت؛ فیلمی که همه عوامل و بازیگرانش به‌جز کارگردان، نویسنده، مدیر فیلمبرداری و صدابردار عرب هستند.
رویارویی‌حزب‌الله‌باغده‌سرطانی
آقای جمال شورجه که این روزها قرار است پس از دوره نقاهت بیماری، کار ساخت سریال «موسی؟ع؟» را آغاز کند، یکی از فیلم‌های مهم سینمای مقاومت را ساخته است. «33 روز» روایتی واقعی از جنگ سی‌و‌سه‌روزه اسرائیل و حزب‌الله لبنان را نشان می‌دهد. این فیلم با همکاری بنیاد سینمایی فارابی، حزب‌‌الله لبنان و دولت لبنان ساخته شده ‌است. جمال شورجه داستان عروسی زوجی را در روستایی مرزی روایت می‌کند که همزمان می‌شود با حضور دو افسر اسرائیلی در خاک لبنان و اسارت آنان به‌دست جوانان این کشور. جنگ پیش‌بینی‌شده اسرائیل علیه لبنان با این اتفاق، زودتر از موعد مقرر آغاز می‌شود.
استحاله‌صهیونیستی
آقای پرویز شیخ‌طادی ازجمله فیلمسازانی است که همواره سعی کرده در مسیر اعتقاداتش فیلم بسازد. «شکارچی شنبه» فیلمی با نگاهی متفاوت به موضوع صهیونیسم است. در یکی از بندرگاه‌های اسرائیل، زنی یهودی که پس از مرگ همسرش با مردی مسیحی ازدواج کرده، کودک هفت‌هشت‌ساله خود را در پی اقدامات حقوقی و اصرارهای زیاد پدربزرگش (علی نصیریان) برای مدت کوتاهی به وی می‌سپارد. این فیلم ماجرای استحاله فکری و ذهنی این کودک و حرکت از فطرت پاک انسانی تا تبدیل به موجودی خشن، خطرناک و خون‌ریز است. به فیلم شیخ‌طادی نقدهایی جدی وارد شده؛ اما جسارت او در ورود به چنین موضوع خاص و بکری، یکی از ویژگی‌های «شکارچی شنبه» است که چشم‌پوشی‌کردنی نیست.
عشق‌وجاسوسی
به‌جرأت می‌توان گفت تنها سریال تلویزیونی ایرانی جدی در حوزه مقاومت، «وفا» به کارگردانی آقای محمدحسین لطیفی است. لطیفی وفا را در دوره اوج فیلمسازی‌اش ساخت. این سریال در دومین جشنواره فیلم پلیس موفق شد جایزه ویژه هیأت‌داوران را دریافت کند. وفا داستان جوانی به‌نام «ژوبین پناهی» است که به جرم جاسوسی برای کشور اسرائیل در ایران زندانی است. او به‌دلیل مشکلات روحی و روانی که پس از کشته‌شدن پدرومادرش در انفجار بمبی در قبرس پیدا کرده، به بیمارستان منتقل می‌شود. در این زمان، یکی از مأموران موساد (سازمان اطلاعات اسرائیل) برای ربودن او از آسایشگاه روانی وارد ایران می‌شود و... . وفا چند ویژگی درخورتوجه دارد: 1. توانسته درام و رابطه‌ای عاشقانه را در موضوع مقاومت روایت کند؛ 2. واسطه ورود جدی پوریا پورسرخ به عرصه بازیگری شده است؛ 3. تلفیق داستانی جاسوسی در قصه‌ای عاشقانه است.
آثاربین‌المللی
درکنار سینمای ایران، هنرمندان غیرایرانی هم به موضوع فلسطین ورود کرده‌اند. به‌گزارش فارس، «فلسطین: دره گرگ‌ها» محصول کشور ترکیه به کارگردانی زبیر شاشماز است. «والس با بشیر» انیمیشنی سینمایی به کارگردانی آری فولمن محصول سال 2008 است که به وقایع جنگ اول لبنان در دهه 1980 در لبنان، به‌ویژه کشتار صبرا و شتیلا می‌پردازد. این فیلم توانست در همان سال برنده جایزه گلدن‌گلوب بهترین فیلم خارجی‌زبان شود. فیلم سینمایی «تولد لیلا» محصول سال 2008 و به کارگردانی رشید مشراوی، داستان وکیل میان‌سال فلسطینی است که مقام‌های اسرائیلی او را از کار بیکار می‌کنند و او مجبور است برای امرارمعاش راننده تاکسی شود. «حنا کی» به کارگردانی گوستا گارواس داستان وکیل‌مدافعی یهودی-آمریکایی به‌نام «حنا کافمن» است که وظیفه دفاع از یک فلسطینی را برعهده دارد که به‌اتهام تروریست‌بودن دستگیر و زندانی شده است. فیلم سینمایی «اینک بهشت» محصول سال 2005، به نویسندگی و کارگردانی هانی ابواسعد است. «عمر» پنجمین اثر بلند داستانی هانی ابواسعد و در میان آثار سینمایی وی، پس از «اکنون بهشت»، دومین فیلم فلسطینی راه یافته به فهرست نامزدهای نهایی جوایز اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان (غیرانگلیسی) است.