بزرگنمايي:

آریا بانو -
«شادی» شاخصی برای توسعه اجتماعی است که امید به آینده و امید به زندگی از مفهوم شادی ریشه می‌گیرد. نقش رسانه در افزایش امیدواری مردم به موضوع اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی بازمی‌گردد. رسانه‌ها در تقویت و تضعیف نظم اجتماعی نقش دوگانه‌ای دارند. آنها هم می‌توانند موجب همبستگی ملی و وحدت نمادین شوند و هم می‌توانند به اختلاف و بی‌اعتمادی در میان مخاطبان دامن بزنند. بنابراین سیاستگذاران رسانه‌ای نباید از موضوع تقویت اعتماد و افزایش روحیه امید و امیدواری غافل شوند. افزون‌ بر آن توجه به کارکرد آموزشی رسانه که ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی را ترویج می‌کند و با قدرت اقناعی و تبلیغی خود، مشارکت مدنی افراد جامعه را افزایش می‌دهد بر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی مؤثر است.
اکنون از شبکه‌های رسانه ملی برنامه شادی‌آفرین و جذابی پخش نمی‌شود؛ شادکردن مردم هزینه چندانی ندارد اما برنامه‌ریزی‌ها هم بر آن اساسی که با روحیه و خلقیات جوان‌ها جور دربیاید،‌ صورت نمی‌گیرد و برنامه‌های کسالت‌بار جای برنامه‌های شاد و امیدآفرین را گرفته است. درک نادرست عده‌ای از افراد تا بدانجا پیش‌رفته که مشکل جوانان را تنها مسکن و اشتغال می‌دانند در حالی که بسیاری از افراد صاحب خانه و کارمند و صاحب کار در خانواده آنها آسیبی به‌نام طلاق اتفاق می‌افتد. رسانه ملی اجرای برنامه‌های شاد و طنز را گویا تعطیل کرده، باز هم خدا چارلی چاپلین و لورل و هاردی را بیامرزد که چند برنامه برای صداوسیما از خود بر جا گذاشتند.
مردم انگیزه، امید و شادی اجتماعی می‌خواهند. ماه مبارک رمضان ماه میهمانی خدا است و در عید فطر، در اغلب کشورهای اسلامی، به‌عنوان مهم‌ترین عید توسط مسلمانان، با شادی و شکوه هرچه تمام‌تر برگزار می‌شود. در ایران اسلامی و در سال‌های گذشته نیز این ماه مبارک، اغلب با برنامه‌های شاد و مفرحی همراه می‌شد به جذب هرچه بیشتر شهروندان و به‌ویژه کودکان و نوجوانان به برکات این ماه مبارک کمک می‌کرد؛ اما امسال به نظر می‌رسد از میزان برنامه‌های شاد و مفرح کاسته شده است.
غمگین‌تر از همیشه
از دهه 1360، پخش سریال‌ها و برنامه‌های مناسبتی در صداوسیما و در ماه مبارک رمضان، به یک سنت تبدیل شده است. برخی کارشناسان از سریال تلویزیونی «مهمان» ساخته «خسرو ملکان» در سال 1369 به‌عنوان اولین سریال مناسبتی یاد می‌کنند که در عید آن سال و مقارن با ماه رمضان، از صداوسیما پخش شد. پس از آن و در سال‌های بعد و برای جذب مخاطبان بیشتر، ساخت سریال‌های طنز در دستور کار صداوسیما قرار گرفت و سریال‌های طنز جذابی همچون «پشت کنکوری‌ها»، «خانه‌به‌دوش»، «متهم گریخت»، «مامور بدرقه»، «دودکش»، «پایتخت 4» و «پادری» در طی سال‌های گذشته توانستند شب‌های رمضانی شهروندان را شیرین نمایند.
این در حالی است که مدتی است که سریال‌های طنز در صداوسیما چندان جدی گرفته نمی‌شوند و شب‌های رمضانی تلویزیون رنگ‌وبوی گذشته را ندارند. محسن غرویان استاد حوزه علمیه در همین ارتباط به پژوهشگر «ایرنا» گفت: «کلا نگرش به اسلام دو گونه است؛ بعضی اسلام را به‌صورت خشک و عصبانی قرائت می‌کنند؛ بعضی نیز اسلام و دینداری را با نگاه نشاط و شادابی می‌بینند. متاسفانه در کشور ما غلبه نگاه‌ها با نگاه خشک و عبوس است. این در صداوسیما هم خود را نشان می‌دهد. برای کودکان به‌خصوص ضرورت دارد تا ما چهره شاد و خندانی را از اسلام نشان دهیم.
برخی برای تبلیغ اسلام بر جنبه‌های غضب و خشم الهی تمرکز می‌کنند. این رویکرد بر صداوسیما نیز غلبه کرده است.» وی افزود: «در کشورهای اسلامی دیگر، ماه رمضان ماه جشن و شادی است. آنان با خوشحالی بر سر سفره‌های افطار می‌نشینند و حتی عروسی‌های خود را در این ماه برگزار می‌کنند. ما می‌توانیم این رویکرد را در کشور خود پیاده کنیم و صداوسیما در این بخش نقشی اساسی برعهده دارد. متاسفانه فیلم‌ها و سریال‌هایی که صداوسیما در این ایام نشان می‌دهد فیلم‌های خشن، وحشتناک و پر از غم و غصه است و مردم هم ناچارند از کانال‌ها همین برنامه‌ها را ببینند.
سیاستگذاران باید به فکر وضعیت روحی و دماغی مردم باشند. نباید تنها این صحنه را نشان داد. این برنامه‌ها اثر خوبی بر مردم ندارد و کودکان و نوجوانان را از نظر عصبی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.» محسن غرویان اظهارکرد: متاسفانه فیلم‌ها و سریال‌هایی که صداوسیما در این ایام نشان می‌دهد فیلم‌های خشن، وحشتناک و پر از غم و غصه است و مردم هم ناچارند از کانال‌ها همین برنامه‌ها را ببینند.
جای خالی موسیقی مناسبتی در ماه رمضان
در بسیاری از کشورهای اسلامی و به‌ویژه کشورهای اسلامی جنوب‌شرق آسیا همچون مالزی، پخش موسیقی مناسبتی در ماه مبارک رمضان، تبدیل به یک رسم شده است. موسیقی‌های مناسبتی، اغلب با رنگ‌وبوی شاد و پر انرژی در کشورهای اسلامی در ماه مبارک رمضان، به‌ویژه پس از ساعات افطار در بسیاری از نقاط شهرهای این کشورها به گوش می‌رسند. این نوع از موسیقی‌ها، ضمن داشتن محتوای شاد و اسلامی، با اشعاری پرمحتوا و فاخر تکمیل می‌شوند. اما به نظر می‌رسد که امروز در خیابان‌های شهرهای ایران، ما شاهد چنین صحنه‌هایی نیستیم؛ موسیقی اسلامی و مناسبتی که می‌تواند شهروندان را شاد کند و باعث جذب کودکان و نوجوانان به مراسم‌های در حال برگزاری در این ماه ‌شود.
اغلب خوانندگان داخلی نیز در میان شعرهای خود، اشعار مناسبتی و مذهبی مناسبی دارند؛ اما به‌نظر می‌رسد نه صداوسیما و نه سایر سازمان‌های مسئول، بهره لازم را از این ظرفیت موجود نمی‌برند.آیت‌ا... غرویان، در این‌باره نیز گفت: «موسیقی‌های ما اگر با محتوای عرفانی و اخلاقی همراه باشد، بسیار بسیار تاثیرگذار است. برای بنده و بسیاری دیگر اتفاق افتاده که اگر موسیقی عرفانی و اخلاقی و با مضامین دلنواز را گوش دهد، حتی اشکش جاری می‌گردد. اشعار عرفانی اخلاقی حافظ، سعدی، مولوی و شبستری بر ذهن انسان تاثیر بسیار مناسبی دارد و می‌توان از این ابزار فرهنگی استفاده مناسبی کرد.» ساعات پس از افطار، می‌تواند ساعات شادی و نشاط روزه‌داران و به‌ویژه کودکان و نوجوانان شود و پخش موسیقی‌های شاد و زنده بی‌تردید باعث افزایش روحیه شادی و سرور خواهد شد.
برنامه‌های مفرح شهرداری؛ یک تجربه موفق
برخلاف صداوسیما، شهرداری تهران اما توانست برنامه‌های موفقی در ماه مبارک رمضان امسال اجرا کند. ایجاد 22 پیاده‌راه شبانه، ایجاد سکوهای کودک و نوجوان، برپایی جشن ولادت امام حسن مجتبی (ع)، برپایی غرفه‌های سوغات و صنایع‌دستی و مانند آن در برخی از میادین و پارک‌های شهر تهران، از جمله برنامه‌های موفق شهرداری تهران بودند. این در حالی است که سایر سازمان‌های فرهنگی مسئول نیز می‌توانستند از فرصت ماه مبارک رمضان استفاده کرده و برنامه‌های شاد و مفرح خود را اجرایی نمایند، اتفاقی که دیده نشد و جای خالی فعالیت بسیاری از این سازمان‌ها در ماه مبارک رمضان و در فضای شهر، احساس می‌شد. غرویان در همین ارتباط، معتقد است: «بنده گاهی شاهد برنامه‌های شهرداری هستم. این برنامه‌ها خوب است و می‌تواند قشرهایی از مردم را به خود جذب نماید. برنامه‌های شهرداری برای جلب مردم و به‌خصوص نسل جوان بسیار موثر است و باید محتوای پُر و عرفانی داشته باشد و حتی از موسیقی مناسب استفاده شود تا دل‌ها نرم شود و افراد به‌سمت معنویت جذب گردند.» این در حالی است که با جلب همکاری سازمان‌های مسئول در این حوزه همچون «خانه موسیقی» امکان جذب و مدیریت موسیقیدانانی که در حوزه موسیقی‌های فاخر و ارزشی فعالیت می‌کنند، ممکن خواهد شد و می‌توان از این ظرفیت برای ایجاد فضایی عرفانی، معنوی و شاد بهره برد.
روزنامه آرمان