بزرگنمايي:

آریا بانو -
زنان با سربازی مردان چطور باید کنار بیایند؟
٥٤٨
٠
خبرآنلاین / استرس، وقت و هزینه‌های روحی و عاطفی که سربازی از زنانی که به‌خاطر همسر، فرزند یا برادر خود درگیر آن بوده‌اند، می‌گیرد دست‌کمی از تجربه مستقیم این دوره ندارد. سرهنگ حلوایی وقتی صحبت از تأثیر سربازی بر زندگی مادران ایرانی می‌شود با تجربه مستقیمی که از مراجعه روزانه آنها به‌ویژه برای معاف‌کردن فرزندانشان داشته، توصیف واقع‌گرایانه‌تری دارد: «سربازی، مادران ایرانی را فرسوده می‌کند؛ آنها را به استرس‌ها و صدمات روحی مبتلا می‌کند که تا آخر عمر از آن خلاصی ندارند. تأثیر سربازی بر روح و روان آنها از تأثیر سربازی بر پسرها بیشتر است. مادران بسیاری را دیده‌ام که به خاطر معاف‌کردن فرزندشان، از همسر خود جدا شده‌اند. حتی آنها حاضرند فاصله دوساله‌ای که قانون الزام کرده باید از طلاق پدرومادر بگذرد تا معافیت شامل حال فرزند شود را هم به جان بخرند. مادری که فرزند بیمارش معاف نشده و به خدمت اعزام شده آن‌هم در جایی دور از محل سکونت خانواده؛ هر روز زندگی‌اش عذاب و رنج است».
سربازی و نسبت آن با زندگی مادران ایرانی آن‌قدر وزن و ماهیت آسیب‌زایی دارد که حلوایی حتی اشاره می‌کند مادری که فرزندش به سربازی رفته ممکن است وظایف همسری‌اش را هم فراموش کند و زندگی متأهلی‌اش به خطر افتد.
روابطی که از سربازی زخم می‌بینند
«رابطه‌مان خیلی محدود شد. در این دو سال همه‌چیز حداقل می‌شود؛ روابط مالی و عاطفی به حداقل قرار می‌رسد. ما خیلی به خانواده‌هایمان وابسته شده بودیم. من در سه ماه اول مجبور شدم بروم خانه پدری‌ام زندگی کنم. ماهی صد ‌هزار تومان به همسرم می‌دادند و ما باید بعضی‌وقت‌ها با همین پول می‌رفتیم بیرون و مثلا خوش می‌گذراندیم! این دوره دوساله خیلی فرسایشی بود، هیچ برنامه‌ای نمی‌توانستیم برای زندگی‌مان بریزیم. تعلیقی بود در زندگی که باید منتظر می‌ماندیم تا تمام شود و دوباره زندگی به جریان عادی‌‌اش برگردد».
زینب شیرزاد که از تجربه تحت‌تأثیر قرارگرفتن روزهای اول زندگی مشترکشان از سربازی حرف می‌زند، به نکته جالبی اشاره می‌کند: «در آن دوران بعضی‌وقت‌ها به یاد حرف دایی‌ام می‌افتادم که وقتی همسرم به خواستگاری‌ام آمده بود توصیه کرد اول برود سربازی و بعد که کار پیدا کرد به او جواب مثبت بدهم! احساس می‌کردم کار بچگانه‌ای کرده‌ام که این حرف را جدی نگرفتم. حالا خودم به همه توصیه می‌کنم با پسری که سربازی نرفته ازدواج نکنند!» توصیه‌ای که کسی که خود زمانی بر مسند یکی از مهم‌ترین سمت‌های مرتبط با موضوع خدمت سربازی نشسته بود، به شکلی دیگر آن را بازگو می‌کند تا مشخص شود سربازی و تأثیر آن بر زندگی دختران ایرانی از منظر انتخاب همسر موضوعی است که منفعتی برای یک سوی آن تعریف نشده است.
«اگر دغدغه زنانی را که همسرانشان سربازند جدی نگیریم، به بیراهه رفته‌ایم! آمارها نشان می‌دهد بیشترین طلاق در چهار سال اول ازدواج اتفاق می‌افتد؛ یعنی چهار سال اول ازدواج سال‌های حساسی است که بیشتر مستعد جدایی‌انداختن میان زوج‌هاست؛ حال اگر دوره سربازی هم در دل این چهار سال جای بگیرد، مطمئن باشید این پدیده را تقویت خواهد کرد».
وضعیت معیشتی سربازان متأهل باوجود راهکارها و مسکن‌هایی که در سال‌های گذشته برای آنها در نظر گرفته شده کماکان محل بحث است. میزان حقوق این سربازان با حداقل حقوق تعیین‌شده وزارت کار که براساس سبد هزینه خانوار و برای داشتن حداقل‌های معیشتی تعریف شده؛ فاصله زیادی دارد.
حلوایی دراین‌باره به ضعف قوانین اشاره می کند و نتیجه این وضعیت را با اشاره به تجربه شخصی‌اش کم‌شدن یا به تأخیرافتادن زندگی مشترک جوان‌ها می‌داند: «قانون می‌گوید مرد متأهل می‌تواند در محل زندگی‌ همسرش خدمت کند اما مشخص نمی‌کند درآمد زندگی‌اش را باید از کجا بیاورد؟! زنان باید برای تأمین درآمد زندگی در بهترین روزهای باهم‌بودنشان، سخت کار کنند و در بیشتر مواقع مجبور به زندگی در کنار خانواده همسر یا خانواده پدری خود می‌شوند. خود من با دیدن چنین واقعیت‌هایی مجبور شدم از خواستگار دخترم بخواهم اول تکلیف سربازی‌اش را مشخص کند!»
زنان و یک رابطه نابرابر
«سربازی برای من همیشه به مفهوم ارتباط نابرابر دو انسان بوده است؛ یکی که دستور می‌دهد و دیگری که بی‌هیچ اعتراضی باید اجرا کند؛ اما این ارتباط فقط میان دو مرد نیست، بلکه یک‌سر این رابطه زنان هستند». لیلا که همسر جوانش به سربازی رفته است به «شرق» می‌گوید این رابطه برای زنان گاه سخت‌تر از مردان است. «خیلی از مردها سال‌ها بعد ممکن است چند خاطره خوش و شوخی و شیطنت از آن دوره در ذهن‌شان بماند، اما برای زنان فقط روزهای سخت تنهایی و استرس باقی می‌ماند».
او سربازی را دغدغه‌ای جدی برای خانواده می‌داند که باید در کانون توجه مسئولان قرار گیرد. «هر خانواده‌ای، حتی اگر پسر هم نداشته باشد دختری دارد که یا در مرحله خواستگاری یا بعد از آن، سربازی به یکی از چالش‌های زندگی‌اش تبدیل می‌شود. خب این نشان می‌دهد سربازی فقط دغدغه پسران جوان یا آن‌طور که گفته می‌شود نصف جمعیت کشور، یعنی مردها نیست.
این موضوع دغدغه هر خانواده ایرانی است»؛ دغدغه‌ای که در سال‌های اخیر با معرفی الگوها و مدل‌های جایگزینی چون الگوی سربازی حرفه‌ای، الگوی سربازی داوطلبی- بسیجی چابک، سربازی علمی - تخصصی، سربازی یک‌ساله در دوران صلح و...، به آن توجه شده است؛ اما سرهنگ حلوایی تأکید می‌کند تا پیش از به‌‌نتیجه‌رسیدن یکی از این الگوهای جایگزین باید دغدغه زنان ایرانی در ارتباط با سربازی را در همین الگوی فعلی، به‌شدت جدی گرفت. «باید برای سربازان متأهل، نان‌آورهای خانواده و فرزنددارها امتیازهای ویژه‌ای قائل شویم. امتیازهایی که شامل کسر خدمت‌های درخور‌توجه باشد. حدود ١٠‌ درصد از سربازان را متأهلان تشکیل می‌دهند؛ اما معافیت‌ها و کسر خدمت‌های تعریف‌شده متناسب با نیازهای آنها نیست. باید کاری کنیم که یک فرد متأهل با دو بچه فقط دوره آموزشی را بگذراند و تمام!