بزرگنمايي:

آریا بانو -
گوناگون/ 12 تا از ابر‌شهر های گم شده در تاریخ! 11
٢٦٢
٠
عجیب ترین / بسیاری از ابر‌شهر های بزرگ دنیای مدرن، بر روی بقایای شهرهای کهن بنا شده‌اند. همهٔ این‌ها در راستا و ادامهٔ جریان تمدن شکل گرفته‌اند. اما این تنها حالتی نیست که اتفاق افتاده است. با ما همراه باشید تا برای شما روایتگر داستان شهرهای گمشده باشیم. برخی از بزرگ‌ترین شهرهای تاریخ به سادگی گم شده‌اند. نیروهای طبیعی این شهرها را دچار فرسایش کرده‌اند و زمان، آگاهی ما را از مکانشان. بعضی از آنها تا به حال کشف شده‌اند اما بعضی دیگر ما را انتظار می‌کشند تا بالاخره پیدایشان کنیم.
12- تدفین تانیس
برای طرفداران دو آتشهٔ سریال ایندیانا جونز، تانیس نام آشنایی است. در این سریال، تانیس جایگاه تابوت عهد است. اما سال‌های سال قبل از آنکه استیون اسپیلبرگ این مکان را به شهرت برساند، آنجا عمارت پادشاهی فرعون بود و پر بود از ساختمان‌های باشکوه اداری و مذهبی که دودمان‌های بیستم، بیست و یکم و بیست و دوم مصر در آن حکومت می‌کردند. این مکان که یکی از پایتخت‌های عصر برنز بود، زمانی در حدود قرن یازدهم قبل از میلاد در دلتای نیل بنا نهاده شد. گل و لای دلتا تمام شهر را در زیر خود دفن کرده است. و تنها افسانه‌هایی از معابر گمشده‌اش در اسناد تاریخی به جا مانده است. باستان‌شناسان پرسه زنان امیدوارند که با پایان قرن بیستم، دوباره آن را بیرون کشند.
11- انفجار در ثرا
روزی روزگاری جزیرهٔ یونانی سانتورینی، ابرشهر مینوسی ثرا بود. این شهر، مرکز بزرگی از هنر، داد و ستد، و فرهنگ بود. در قرن دوازدهم پیش از میلاد آتشفشان مرکز جزیره فوران کرده و تمام منطقهٔ شرقی مدیترانه‌ای را در گدازه‌ها، زمین‌لرزه‌ها و سنگ‌های سرخ آتشین خود فرو برد. این واقعه، بیشترِ منظرهٔ شهر ثرا را نابود کرد. در حفاری‌های قرن بیستم، حومهٔ باستانی این شهر که در قسمت شمالی جزیرهٔ آکیروتیری پناه گرفته بود، کشف شد. اگر فکر می‌کنید که این داستان برایتان آشناست، به خاطر این است که بسیار شبیه داستان رمانتیکی است که ما در مورد شهری می‌گوییم که آن را به این نام می‌شناسیم: آتلانتیس.
10- خجسته باد خاتوشا
نابودی ثرا همچون موجی در سراسر عصر برنز مدیترانه‌ای به راه افتاد و فروپاشی اقتصادی و محیط زیستی گسترده‌ای به جای گذاشت. همین شد که امپراطوری هیتی برای هرج و مرجی که به راه افتاده بود دست به دعا برداشت. خاتوشا، پایتختشان در ترکیهٔ مرکزی، درست بعد از انفجار قرن دوازدهم، تقریباً رها شد اما خانه‌به‌دوشان و گروه‌های کوچکی از برخی خانواده‌ها در شکوه از دست‌رفته‌اش تا قرن‌ها به زندگی ادامه دادند. تا این که نزدیک به هزار سال بعد خاتوشا در زیر تاخت و تاز رومیان، کاملاً دفن شد. جست و جوهای باستان‌شناختی در پایان قرن بیستم منجر به کشف دوبارهٔ این شهر شده و موفق شد مردم دنیا را نه فقط با یک شهر که با امپراطوری تمدن گمشدهٔ هیتی آشنا کند.
9- از یاد بردن ماچو پیچو
ماچو پیچو یکی از ارزشمندترین مناطق آمریکای جنوبی از نظر باستان‌شناسی است. اما برای قرن‌های متمادی، این شهر متروکه در پشت محل زندگی ساکنین محلی کوه پرویی کاملاً ناشناخته باقی مانده بود. حقیقت این است که قسمت مشهوری از آن که حالا شناخته شده است، حدود قرن پانزدهم، فقط برای مدت 100 سال مسکونی و آباد بود. این منطقه بیشتر شبیه به یک جور کاخ امپراطوری است تا یک شهر. ماچو پیچو مدل محلی حاکمان اینکایی از مجموعه کاخ ورسای بود. تا این که عاقبت مردم محلی به کاوشگران اجازهٔ بازدید از خرابه‌های آن را دادند و کاوشگری به نام هیرام بینگهام در سال 1911 این منطقه را شناسایی کرد و مدعی اکتشاف آن شد.
8- سارمیزگتوسا، متاسفیم!
رومی‌ها معمولاً یک جامعهٔ محلی را نابود نمی‌کردند اما در مورد قبایل بربری داکیه که امروز رومانی مدرن را تشکیل می‌دهند، گویی انتخاب دیگری نداشتند. زمانی که رومی‌ها این منطقه را به تصرف درآوردند، مجبور بودند که دو بار پایتخت داکیه‌ای در سارمیزگتوسا را تخریب کنند. مرتبهٔ دوم، تمامی مردم منطقه را واداشتند تا به محل دیگری در قلمروی روم کوچ کنند. یکی از آن مناطق یک پایتخت رومی تازه بود با همین نام که به عنوان جایگزینی برای دژهای محکم و باشکوه سارمیزگتوسای اصلی ساخته بودند.
7- شکوه زیمبابوهٔ بزرگ
به مدت 400 سال گوکومره شونا شهر زیمبابوهٔ بزرگ به تمامی مناطق آفریقایی اطراف خود حکومت می‌کرد. این منطقه، شهری سلطنتی بود که زمینی با بیش از 18000 جریب (هر جریب، برابر با حدود 4047 متر مربع) و سه فاز متفاوت وسیع معماری را در زمان شکوهش در بر می‌گرفت. اما زمانی که استعمارگران نژادپرست سفیدپوست برای اولین بار در قرن نوزدهم این منطقه را کشف کردند، حاضر به پذیرش این موضوع نشدند که اینجا را ممکن است مردم محلی ساخته باشند و به غلط اصرار ورزیدند که این منطقه احتمالاً باید توسط بیگانگان برای ملکهٔ شبا ساخته شده باشد. اما این طور نبود. نوادگان سازندگان این شهر هنوز در نزدیکی این منطقه زندگی می‌کنند و به دنبال راه دفاع بهتری از قدرت سمبولیکشان می‌گردند تا وضعیت سیاسی‌شان را حفظ نمایند.
6- کشف سِکارا بِرای
سکارا برای، درست مثل شهرهای دوران نوسنگی است. این روستای ساخته شده از سنگ، بین سال‌های 3180 تا 2500 قبل از میلاد مسکونی بود تا اینکه در زیر ماسه‌های ساحلی جزیرهٔ دورافتادهٔ اورکنی دفن شد. این شهر بعد از طوفانی سخت در سال 1850 دوباره رخ‌نمایی کرد. گویی به وسیلهٔ جادویی شگفت‌انگیز از زیر موج‌ها و ماسه‌ها بیرون آمده باشد. مالکان محلی نگاهی سرسری به آن انداختند اما اکتشافات و بررسی دقیق آن تا زمانی که غارتگرانی در جست و جوی طلا در دههٔ 1920 میلادی آن را زیر و رو نکردند، اتفاق نیفتاد.
5- شهرهای گمشدهٔ تمدن درهٔ سند
موهنجو دارو و هم جوارانش یعنی هاراپا، لوتال و مهرگار، 4000 سال تمام را در گوشه‌ای دور افتاده از کشور پاکستان به انتظار نشستند تا نوادگان سازندگانشان روزی آنها را دوباره کشف کنند. این شهرها، قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین فضاهای شهری‌ای هستند که تا کنون توسط بشر ساخته شده‌اند. قدیمی‌ترین آنها یعنی مهرگار حدوداً متعلق به سال 6500 پیش از میلاد مسیح است. بقیه، در هزارهٔ سوم، پیش از آن که همگی به صورت متروکه درآیند، در حدود سال 1900 پیش از میلاد ساخته شدند. این درست زمانی بود که تمدن درهٔ سند (احتمالاً به دلیل مسائل زیست محیطی) رو به زوال گذاشت. نظیر سیستم حمام‌های عمومی و لوله‌کشی‌های موجود در درهٔ سند، تا عصر رمی‌ها، یافته نشد.
4- فرسایش سیباریس
سیباریس ایتالیا، نمونهٔ کهن لاس‌وگاس کنونی بود. این منطقه، جایی برای شادی و خوش‌گذرانی گروه‌های یونانی مدیترانه‌ای بین قرون هشتم تا پنجم پیش از میلاد مسیح بود. متاسفانه کسانی که برای خوش‌گذرانی به آنجا می‌آمدند، آنقدر غرق نوشیدنی‌های افسانه‌ای پیروزی‌های محلی بودند که فراموش کردند شهر را از نابودی نجاد دهند. این طور بود که باتلاق درونش، آن را آهسته‌آهسته بلعید تا جایی که چیزی جز باقی مانده‌های غرق در گلی‌اش جان سالم به در نبرد. کاوش‌های فراوان برای یافتن این شهر عیش و نوش، راه به جایی نبردند تا سال 1960 که بقایای آن در طی مته‌زنی برای ساخت بزرگراهی در آن اطراف، بالاخره پیدا شدند.
3- پورت رویال رنجور
پورت رویال جامائیکا، زمانی بهشت تجارت بود. آنجا، مرکز بزرگی برای داد و ستد در عصر دزدهای دریایی محسوب می‌شد. اما متاسفانه، آن طور که باید ساخته نشده بود. گروه بریتانیایی‌ای که اولین بار آن را بنا نهاده بودند، متاسفانه به بستر ماسه‌ای آن توجه نکردند. این بود که در زمان وقوع زلزله‌ای در سال 1692، لرزش زمین باعث شد که ماسه‌ها جابه‌جا شده و آب محلی به یک مسیر فاضلاب وارد شود. به این ترتیب به خاطر بهداشت پایین منطقه، آب آلوده شد و بیماری‌های زیادی در این منطقه شایع شد که نیمی از جمعیت پورت رویال را از بین برد. تلاش‌ها برای بازسازی این منطقه در قرن‌های بعدی با شکست مواجه شد و در عین حال مسائل داد و ستد هم به شهر کینگز استون که در طرف دیگر ساحل قرار داشت منتقل شدند. جست و جوهای بعدی در زیر آب، توسط نشنال‌جغرافی دنبال شد.
2- سدوم و گمورا
عهد عتیق داستان متقاعد کننده‌ای دربارهٔ چهار شهر می‌گویند که در شمال دریای مرده در اردن کنونی قرار دارند. آزادی‌های جنسی و عیش‌های فراوان باعث محکومیت و نابودی مردم آن‌ها با آتش و گوگرد می‌شود. لوط، برادرزادهٔ ابراهیم نقش زیادی در محکوم کردن بی‌دینی در این شهرها دارد. در نتیجه فرشته‌ای به او هشدار می‌دهد که باید به همراه خانواده‌اش از این شهرهای معروف یعنی سدوم و گمورا فرار کنند. لوط و دخترش از آنجا می‌گریزند اما همسرش چون به پشت سرش نگاه می‌کند، به ستونی از نمک تبدیل می‌شود. به این ترتیب لوط تنها می‌ماند و به غاری می‌رود و بعد از آن ظاهراً هیچ متوسلی ندارد جز فرزندان خودش. بسیاری مناطق در خاور میانه مدعی‌اند که همان شهرها هستند. یعنی سدوم و گمورا به همراه ستون نمک و غار لوط و دختر/معشوقه‌اش. اما باستان‌شناسان هنوز هیچ یک از این ادعاها را با قطعیت نپذیرفته‌اند.
1- از دست رفتن شهر تروی
قاعدتاً به خاطر شاهکار ادبی بزرگ و کهن ایلیاد و اودیسه، حتماً انتظار داشتید که سهم بیشتری را به تروی بدهیم. اما پس از تار و مار آن در جنگ تروجان، این شهر به سرعت از تاریخ محو شد. تا قرن‌های متمادی این سؤال در اذهان وجود داشت که آیا واقعاً هرگز شهری به نام تروی وجود داشته است؟ حفاری‌هایی در جنوب غربی ترکیه، در شهر ایلیوم که بعداً از بین رفت و حالا به عنوان شهر هیسارلیک شناخته می‌شود، شواهدی را بر وجود پایتخت نه چندان افسانه‌ای عصر برنز تروی نشان داده است.