بزرگنمايي:

آریا بانو -
ترین ها/ آیا معروف ترین روستاهای ایران را می شناسید؟ 6
٨٠
٠
همگردی / همیشه سفر کردن به کوچه پس کوچه های کاهگلی و خانه های سنتی در لیست برنامه های گردشگران است. روستاها دنیایی از سادگی و مهربانی را به نمایش می گذراند که برای هر رهگذری دلنشین است. به زیباترین روستاهای ایران سفر کنید و مهمانِ خانه های رنگارنگشان باشید و با عطر چای مادربزرگ به دنیای کودکی بروید. در این مقاله قصد داریم معروف ترین روستاهای ایران را به شما معرفی کنیم، روستاهایی که در جهان شناخته شده و معماری آن زبانزد گردشگران است و همچنین برای بسیاری از جهانگردان آرزویی دست نیافتنی ست. جاذبه های طبیعی، آثار تاریخی، آداب و رسوم، فرهنگ و ... در روستاهای معروف ایران می تواند برای شما لذت بخش و دوست داشتنی باشد.
روستای ابیانه
واژه ابیانه برگرفته از "ویونا" یا "ویونه" به معنای بیدستان است که در گفتار فارسی به صورت بیانه و ابیانه تعریف شده و در گویش محلی اهالی، شکل اولیه ی خود را حفظ کرده است، آثار تاریخی در این روستا حکایت از پیشینه ای 1500 ساله دارد که محراب مسجد جامع با قدمتی هزارساله، بیانگر این واقعیت است که به روایتی، سابقه ی سکونت در ابیانه، تدوام تمدن سیلک کاشان است و بر این اساس، سابقه ی این روستا به چند هزار سال می رسد. مکان اولیه ی ابیانه در شرق در محل فعلی روستا بوده که از قلعه ی نزاتون در میان باغ های کنونی آغاز و تا دروازه ی پایین ادامه داشته است. کاوش های باستانی نیز استقرار سکونتگاه و سابقه ی زندگی در این محدوده را تایید نموده است. آتشکده ی هرپاک، مساجد حاجتگاه، پرزله، جامع، چمه (چشمه)، یسمان و امامزاده ابیانه، خانقاه (خونگاه) و آسیاب قدیمی از عناصر تاریخی اصلی روستا به شمار می آیند.
روستای ابیانه یکی از زیباترین روستاهای ایران است که در انتهای شیب دره ی زیبای برزرود از رشته کوه های کرکس در شهرستان نطنز از توابع استان اصفهان قرار گرفته است. این روستا با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 35 دقیقه طول شرقی، 34 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی و باارتفاع 2180 متری از سطح دریا دارای آب و هوای معتدل و خشک است. میانگین حداقل و حداکثر دمای سالانه ی روستا به ترتیب 10- و 23 درجه ی سانتی گراد و مقدار بارش سالانه ی آن نیز 216 میلی متر است.
مسجد حاجتگاه در غرب روستا در کنار قبرستان قدیمی شده است که شبستان آن را به شکل مستطیل و سقفش بر روی پنج ستون چوبی میانی با سرستون های مزین شده، قرارگرفته است. ساختار اصلی آتشکده هرپاک به دوره ساسانیان باز می گردد که در محور اصلی روستا واقع شده است و شامل ساباط و چهارطاقی است. در سه نقطه ی مشرف به این روستا که از زیباترین روستاهای ایران است، قلعه هایی با نام های پایین ده، پل و یسمان قرار گرفته که این قلاع نیز از نظر فرم خصوصیات ویژه ای دارند. به جز قلعه ی یسمان که قدمت آن به دوره ی زندیه برمی گردد، تاریخ بنای دو قلعه دیگر نامشخص است.
بر طبق داده های آخرین سرشماری عمومی در چندسال اخیر، روستای ابیانه دارای 294 نفر جمعیت 173 خانوار، بوده است. مردم این روستا همانند دیگر مردم ایران زمین، آریایی اند که در هزاره ی دوم قبل از میلاد به این سرزمین مهاجرت نموده و از سه قوم "اصفهانی ها، کاشانی ها – نطنزی ها و بختیاری – یزدی ها" تشکیل شده اند. در اصطلاح، به نوع گویش و زبان مردم ابیانه "فرس" قدیم گفته می شود که گویشی سلیس و روان است و واژه ها در آن به صراحت ادا شده و به آسانی به فارسی برگردانده می شود. سطح بالای آگاهی و فرهنگ سالم روستا، ریشه در تحصیلات بالای روستاییان دارد که سبب احیا و تکامل این مکان تاریخی شده است. در ایام محرم، مراسم مذهبی شامل مراسم "روز عباسعلی" (در روز تاسوعای حسینی)، دوره رفتن در محله ها (پرسه)، مراسم نخل برداری و مراسم آیینی و سنتی شامل جشن های "بادبره، سده و 30 روز مانده به عید" می باشد. ابیانه از روستاهای معروف ایران است که باید دید.
کارکرد اقتصادی روستای ابیانه، بر کشاورزی (باغداری و دامداری) متمرکز است و شیوه ی اداره ی آن به صورت خرده مالکی- کارگری است. مهم ترین فرآورده های باغی روستا گلابی، سیب، خرمالو، بادام و گردو است. پرورش طیور، کرم ابریشم، زنبور عسل و ماهی از دیگر فعالیت های اقتصادی روستا به شمار می آید. در داخل و پیرامون روستا، جاذبه های فراوانی برای گردشگران داخلی و خارجی وجود دارد که از این ماهی می توان می توان به مزرعه های گهه بالا و تادر، غار پری هل، قلعه شکاکی در حومه ی روستا، چشمه ها، باغ ها، بناهای تاریخی و چشم اندازهای زیبای روستا اشاره کرد.
کالبد روستای ابیانه یکی از روستاهای معروف ایران، متشکل از احجام بزرگ و کوچک مکعبی شکل است که با گلی سرخ گون از خاک بومی، نماسازی شده است و هنگام حرکت در بستر طبیعی آن، از لحاظ نوع چیدمان، تصویر گوناگون و خارق العاده ای را رقم می زند. این روستا دارای بافتی فشرده، خطی و پیوسته است که شامل مراکز محلات، فضاهای باز درون محله ای، گره های ارتباطی، گذرهای عمومی و نیمه عمومی است.
روستای جواهرده
روستای جواهرده از زیباترین روستاهای ایران زمین و یکی از روستاهای دهستان سخت سر از توابع بخش مرکزی شهرستان رامسر در استان مازندران است. روستای جواهرده در 24 کیلومتری جنوب غربی شهر رامسر (مرکز شهرستان) و 285 کیلومتری غرب شهر ساری (مرکز استان) قرار دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی، این روستا در 50 درجه و 25 دقیقه ی طول شرقی، در 36 درجه و 52 دقیقه ی عرض شمالی و در ارتفاع تقریبی 2000 متری از سطح دریا واقع شده است. روستای جواهرده دارای آب و هوای معتدل با زمستان های سرد و طولانی و تابستان های معتدل و مرطوب است.
ارتفاع بالای روستای جواهرده که از معروف ترین روستاهای ایران است، چشم انداز بسیار زیبایی از منطقه را نمایان ساخته و مناظر بدیع و چشم نوازی را پیش روی چشم بیننده قرار می دهد. درهم تنیدگی و پیوستگی روستا با محیط کوهستانی پیرامون و وجود آبشار در انتهای روستای، موقعیتی کم نظیر برای این روستا را در منطقه آفریده است.
در این روستا که از زیباترین روستاهای معروف ایران است، محدودیت آب و زمین، کشاورزی را با توان اندک رو به رو ساخته است. این رو، حتی دامداری، دامپروری و فعالیت های مرتبط با دام و زمین نیز فاقد توجیه اقتصادی هستند. در یکی از معروف ترین روستاهای ایران، روستای جواهرده زراعت به صورت دیم و محدود انجام می شود که گندم و جو محصول عمده ی آن است. فرآورده های باغی روستا نیز شامل فندق، سیب، گلابی، گردو، پرتقال و نارنگی است. هم اکنون عمده درآمد اهالی ساکن و حتی غیرساکن روستا ارائه خدمات به گردشگران حاصل و کاملا وابسته به این خدمات می باشد.
براساس آخرین سرشماری عمومی در چندسال اخیر، روستای جواهرده یکی از زیباترین روستاهای ایران است که دارای جمعیتی معادل 110 نفر در قالب 51 خانوار بوده است. مردم روستا به زبان گیلکی سخن می گویند. پیش از عصر پهلوی، این روستا جورده خوانده می شد و در گویش محلی، واژه "جوردی" مخفف کلمه ی "جوردیه" یکی از مناطق باستانی، زیبا و دل انگیز کوهستانی سلسله جبال البرز به شمار می آید که قدمت آن به هزاران سال پیش می رسد.
واژه ی مرکب جورده از دو کلمه ی جور و ده تشکیل شده است که در گویش محلی به معنای بالاده یا قریه ی بالا است. به سبب این که بالاترین، انتهایی ترین و مرتفع ترین روستای کوهستانی جنوب غربی رامسر بوده است، جورده نامیده می شد. هسته ی اولیه ی روستا به صورت خطی در کنار محدوده ی بازار (باتوجه به نقش اجتماعی، اقتصادی قوی آن در گذشته) و به طور عمده در محدوه ی محله ای موسوم به جواهرده (شامل جولاخیل و ملاخیل) شکل گرفته است. باتوجه به پراکندگی بافت روستا در مقیاس کلان، دو عامل کلیدی، مسیر اصلی دسترسی و مسجد آدینه در تکوین و گسترش بافت روستا نقش عمده ای را برعهده گرفته اند.
موقعیت خاص هسته ی اولیه ی روستا، بازارچه ی قدیمی روستا، نوع معماری واحدهای مسکونی و به ویژه فضای مشترک میان چند واحد همسایگی که از ویژگی بارز جواهرده از روستاهای معروف ایران می باشد، از لحاظ کالبدی، موقعیت خاصی برای روستا به همراه داشته است.
سازمان فضایی روستای جواهرده را یک بافت کالبدی کهن در مرکز، ارتفاعات و جنگل های پیرامونی (به عنوان عناصر محدودکننده در اطراف) و همچنین رودخانه های واقع در محله ی تنگ دره و صیقل محله را تشکیل می دهد.
در مرکز بافت کهن روستای جواهرده دو فضای سبز وجود دارد که قطب اصلی روستا بوده و از پیشینه ی اجتماعی – فرهنگی و گردشگری برخوردار است. نقش اجتماعی این دو فضا با قرارگیری واحدهای تجاری، فضاهای متنوع مذهبی – فرهنگی و فضاهای اداری – خدماتی (به ویژه ساختمان هیئت امنا) پررنگ تر می شود. قطب مهم دیگر روستای جواهرده از معروف ترین روستاهای ایران مسجد آدینه است که در ایام مختلف سال نقش مذهبی – اجتماعی را بر عهده دارد.
روستای ورکانه
ورکانه از دو کلمه ی "ور+کانه" تشکیل شده است. کلمه "ور" یعنی کنار و "کان" در زبان کردی یعنی آب که بر این اساس ورکانه به معنای کنار آب می باشد. روستای ورکانه یکی از زیباترین روستاهای ایران و روستاهای معروف ایران است که قدمتی نسبتا طولانی دارد و سابقه ی تاریخی آن به اوایل دوره صفویه مربوط مکی شود. در حال حاضر در کنار مسجد روستا جوی آبی وجود دارد که هسته ی اولیه ی روستا به مرکزیت مسجد در آن جا شکل گرفته و سپس با رشد جمعیت لایه های بعدی به وجود آمده است.
روستای ورکانه یکی از زیباترین روستاهای ایران با مختصات جغرافیایی 48 درجه و 37 دقیقه طولی شرقی و 34 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی، یکی از شهرستان های همدان است که در 20 کیلومتری جنوب شرقی این شهر و در راه آبشینه واقع شده است. وجود شیب نسبتا زیاد در معابر، وجود باغ های گردو و سیب در اطراف روستا و اقلیم سرد و خشک از ویژگی های طبیعی آن به شمار می آید.
عدم وجود تناقض های فرهنگی – اجتماعی علی رغم وجود اقوام و طوایف مختلف از ویژگی های اجتماعی – فرهنگی روستا است. زبان های کردی و لری و همچنین زبان فارسی در این روستا ریشه و منشا دارند. در حال حاضر فارسی با لهجه ی خاصی در بین اهالی تکلم می شود.
مشاغل عمده ی مردم روستای ورکانه از روستاهای معروف ایران، زراعت و دامداری است. گروهی از مردم نیز به تولید صنایع دستی اشتغال دارند. گندم، جو، نخود، لوبیا، سیب زمینی، علوفه و سبزیجات از محصولات عمده ی زراعی و گردو، انگور، زردآلو و سیب از محصولات باغی روستا هستند.
بافت روستای ورکانه که از معروف ترین روستاهای ایران در بین گردشگران است به لحاظ شکل خاص زمین و عوارض طبیعی و نوع معیشت مردم و شرایط اجتماعی – اقتصادی شکل گرفته است. در این میان فضاها و عناصری وجود دارند که واجد ارزش فضایی می باشند. این ارزش های فضایی را بیشتر می توان در بافت قدیمی و گسترش میانی روستا مشاهده کرد. بافت این بخش دارای هم پیوندی و وحدت خاصی بوده است. همچنین، نحوه ی ترکیب سطح و احجام درهم تنیده و سطح اشغال اعیانی بناها معمولا 25 درصد از کل فضا را شامل می شود. البته به علت بافت خاص روستا حیاط ها غالبا کوچک می باشند. از ویزگی دیگر این محدوده معابر کم عرض و گشایش های محدود و دید و مناظر زیبا می باشد. محدوده ی این بافت بیشتر در محلات قدیم روستا حدفاصل محلات کردها، درب مسجد و عباس آباد است. ویژگی های اصلی فضایی – کالبدی روستای ورکانه که از روستاهای معروف ایران برای توریست هاست را می توان در مقیاس بافت و ابنیه به شکل زیر برشمرد:
- وجود چشم اندازهای طبیعی درون و بیرون بافت و تبعیت بافت و خط آسمان از بستر طبیعتی
- نقش مراکز محلات به عنوان کانون مراودات اجتماعی فرهنگی روستا و سازمان دهنده ی فعالیت ها
- وجود دالان ها و فضاهای نیمه باز در داخل معابر و ترکیب فضای باغ با واحدهای مسکونی
- وجود دید و مناظر زیبا در داخل معابر روستا و تبعیت بدنه های کوچه از حرکت ارگانیک جوی آب
- وجود چهار فرم ساختمانی خطی دو جبهه پر، سه جبهه پر و حیاط مرکزی و جهت گیری و استقرار بناها در جهت هماهنگ با اقلیم.
- سادگی در فناوری ساخت فضاها و کاربرد سنگ و ملات گل به عنوان اصلی ترین عنصر.
بندر لافت
روستای لافت از زیباترین روستاهای ایران است که قدمتی بسیار طولانی دارد. بر اساس آثار به جای مانده از بناهای قدیمی و گورستان تاریخی روستا، قدمت آن به بیش از هزارسال قبل می رسد. روستای لافت در گذشته به نام یافت مشهور بوده است. نام های دیگر این روستا، بندر لافت و لافتِ نو می باشد. بندر لافت در نقطه ی میانی ساحلی شمالی جزیره ی قشم واقع است و با مختصات جغرافیایی 55 درجه و 46 درجه و 46 دقیقه طول شرقی و 26 درجه و 54 دقیقه عرض شمالی در فاصله ی حدود 60 کیلومتری شهر قشم قرار دارد. این روستا از روستاهای معروف ایران است که به لحاظ موقعیت جغرافیایی، فاصله ی اندک با سرزمین اصلی از طریق بندر پل و کمی عمق آب در این نقطه حائز اهمیت فراوان است و ویژگی ها و قابلیت های خاصی را برای این بندر از ازمنه ی دور ایجاد نموده است، به گونه ای که احتمال نخستین تعاملات و مراودات به جزیره ی قشم از این مکان شکل گرفته است.
لافت یکی از روستاهای معروف ایران برای گردشگران است که اقتصاد آن براساس دادوستد و مبادلات دریایی، صیادی، باغداری، لنج سازی، تولید صنایع دستی، زراعت و دامداری استوار شده است. به تبع موقعیت جغرافیایی و توان های محیطی، شیوه ی غالب معیشت از گذشته های دور مرتبط با حمل و نقل دریایی و لنج سازی بوده است. در شرایط حاضر، اگرچه با ظهور کشتی های بزرگ تجاری و تغییر در بازارهای عرضه و تقاضای کالا و مناسبات تجاری منطقه، از اهمیت تجاری و حمل و نقل دریایی بندر لافت به میزان قابل ملاحظه ای کاسته شده است، لیکن به واسطه ی توسعه ی فعالیت تجاری در کشورهای حاشیه ی جنوبی خلیج فارس و تمرکز حجم عمده ای از فعالیت ها در این مناطق، حمل و نقل دریایی همچنان فعالیت اصلی ساکنان این روستا محسوب می گردد و اکثر لنج دارها به امر جابه جایی کالا میان بندر قشم و بنادر جنوبی خلیج فارس اشتغال دارند. رطب، خرما، سیب زمینی، پیاز، انواع سبزیجات و کدو از مهم ترین محصولات زراعی این روستاست. انواع مرکبات نیز در باغ های روستا به عمل می آیند.
مجموعه ای از خصوصیت های طبیعی، کالبدی، تاریخی، فرهنگی و اقتصادی به بندر لافت از زیباترین روستاهای ایران امتیاز ویژه ای بخشیده و آن را در زمره ی روستاهای منحصر به فرد و معروف ترین روستاهای ایران معرفی نموده است. به همین لحاظ اغراق نخواهد بود که این بندر را یکی از مواریث فرهنگی کشور با قابلیت معرفی پرفراز و نشیب و ناشناخته ی خود می تواند عرصه ی مطالعات گوناگون قرار گیرد. در اعصار گذشته که محدودیت های ارتباطی میان مکان ها مانع از برقراری تعاملات فرهنگی شده بود، بندر لافت که از زیباترین روستاهای ایران است، با حوزه ی وسیع عملکردی خود، فرصت آن را یافت تا مبادله ی فرهنگی گسترده، سیمایی جهانی یابد. برخی از آداب و رسوم عربی – آفریقایی و عناصر معماری هندی – ایرانی نشانه هایی از این امتزاج فرهنگی طی قرون می باشند. آثار برجای مانده از دوران ساسانی و اسلامی نیز بر ریشه دار بودن اهمیت این بندر در گذشته دلالت داشته و موقعیت خاص جغرافیایی اش از بسیاری جهات امتیازات ویژه ای بدان بخشیده است.
از حیث وضعیت کالبدی و نحوه ی استقرار، دو گونه بافت قدیم و جدید در این بندر قابل تمیز می باشد. بخش قدیمی که قسمت اصلی و هسته ی اولیه بندر محسوب می گردد، در ساحل دریا بر دامنه ی تپه ای با شیب ملایم واقع و دارای بافتی ارگانیک، متراکم و تا حدودی کهن و فرسوده می باشد. بخش اعظمی از عرصه ی این بافت به ساختمان ها اختصاص یافته است که به طور مجزا شاید چندان ارزشی نداشته باشد لیکن فراوانی بادگیرهای برافراشته و متنوع در نقابل دریا، ضمن ایجاد هماهنگی ذر بافت توانسته است هویت خاصی به آن ببخشد.
روستای کندلوس
روستای کندلوس از روستاهای معروف ایران در بین طبیعتگردان است که دارای آب و هوای معتدل باز مستان های سرد و تابستانی مطبوع می باشد. این روستا از شمال به روستای بیده، از جنوب به کوه های البرز، از شرق به ارتفاعات قلاکتی و از سمت غرب به دره ی میخساز (زانوس) محدود شده است. روستای کندلوس یکی از زیباترین روستاهای ایران در دهستان زانوس رستاق از بخش کجور شهرستان نوشهر و از قدیمی ترین زیستگاه های انسانی واقع در شمال ایران در فاصله 42 کیلومتری جاده اصلی (کرج – چالوس) و در ارتفاع 1400 متری از سطح دریا در دره ای موسوم به میخساز قرار گرفته است. این روستا از معروف ترین روستاهای ایران با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 34 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی، در 75 کیلومتری جنوب شرقی نوشهر قرار دارد.
معیشت عمده ی اهالی یکی از روستاهای معروف ایران، روستای کندلوس کشاورزی است. همچنین روستا دارای یک مرغداری گوشتی، یک واحد پرواربندی گوساله و یک مجموعه پرورش ماهی قزل آلا می باشد. گندم و جو از عمده محصولات زراعی و سیب، هلو و گردو از محصولات باغی در آن است. روستای کندلوس از دو بخش جمعیت ثابت و فصلی برخوردار است بر اساس آخرین سرشماری جمعیت ثابت روستا 115 نفر در قالب 45 خانواده بوده ولی جمعیت فصلی آن به مراتب بیشتر است. گویش اصلی اهالی، گیلکی و بعضا به لهجه ی مازندرانی خاص نیز گفتگو می کنند. کندلوس در لیست روستاهای معروف ایران است که از جذاب ترین هاست.
سهم عمده ای از اراضی روستا و کاربری ها به دلیل شرایط اقلیمی خاص و آب فراوان به باغ ها، مراتع و پس از آن به کاربری مسکونی اختصاص دارد. اصلی ترین ویژگی روستای کندلوس که از معروف ترین روستاهای ایران است در قیاس با روستاهای اطراف، بافت نسبتا فشرده و ابنیه ی مسکونی موجود در آن می باشد که به سه بخش تقسیم می شود. در بخش نخست، برخی از واحدهای مسکونی مشترکا دارای حیاط و فضای باز مشاعی هستند که باهم تشکیل واحد همسایگی را می دهند. بخش دوم، مجموعه واحدهای مسکونی روستایی است که در میان قطعه باغ هایی ساخته شده اند و در کنار سکونت به باغداری نیز مشغولند. این واحدها پراکنده و عمدتا در حاشیه ی روستا قرار گرفته اند و بخش سوم، شامل قطعات تفکیکی بیش از هزار مترمربع هستند که طی سال های اخیر به شکل ویلاهایی با زیربنای بالا در بخش جنوب و جنوب غربی روستا واقع شده است که اغلب مورد استفاده ی غیربومیان می باشد.
برابر آثار و مدارک به دست آمده، مشخص می شود روستای کندلوس از روستاهای معروف ایران و محدوده ی میخساز از قدیمی ترین و یکی از مناطق تاریخی دارای اصالت در شمال ایران بوده است. به طوری که قدمت پاره ای از آثار به دست آمده به هزار سال قبل از میلاد مربوط می شود. برخی از جاذبه های گردشگری روستا عبارتنداز: امامزادگان فضل و فاضل، موزه ی مردم شناسی روستا، گورستان های ورو و اوزیرک، گورستان دروش کر، دیارک کتی، آسیاب آبی، حمام قدیمی میرکلا و چند واحد مسکونی دیدنی و جالب با مصالح بومی و جزییات فنی خاص به کار رفته شده است.
روستای اورامان تخت
بنا به اعتقاد مردم، اورامان یکی از زیباترین روستاهای ایران است که زمانی شهری بزرگ بوده به نحوی که شخصیت مرکزی ویژه ای داشته است. به همین علت از آن به عنوان تخت یا مرکز حکومت یاد می کنند. هنوز آیین های باستانی ایرانی در حافظه ی تاریخی این منطقه جای دارد. بقایای آتشکده های زرتشتی در حوالی روستا نشانگر آن است که مردم این منطقه پیش از اسلام پیرو آیین زرتشت بوده اند. مراسم خاص، آداب و سنن، مناسبت های مذهبی، وجود مقبره ی پیرشالیار، چشمه های پرآب و وضعیت منحصر به فرد روستا از حیث معماری همه نشان از اهمیت گذشته و حال این روستا دارد. روستای اورانا تخت، از زیباترین روستاهای ایران در مرکز بخش اورامان و از توابع شهرستان سروآباد است. این روستای بی نظیر در جنوب غربی استان کردستان با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 16 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی واقع است. این روستا در بین مردم مردم منطقه به شهر اورامان معروف می باشد.
زبان، فرهنگ و رسوم مردم اورامان گویای پیشینه ای کهن است، زیرا در دوران قبل از اسلام این منطقه مرکز تعلیم آیین زرتشت بوده و زبان مردمانش از زبان پهلوی ساسانی ریشه گرفته است و هم اکنون اهالی این روستا با گویش اورامی یا هورامی صحبت می کنند.
کار در بخش خدمات خصوصا خانه سازی عمده ترین منبع درآمد خانوارها را تشکیل می دهد. دومین فعالیت اقتصادی باغداری است. انگور، گردو، توت، گلابی، انجیر و انار عمده ترین محصولات باغی هستند. زراعت و دامداری در روستای اورامان تخت از رونق چندانی برخوردار نیست، در حالی که صنایع دستی در اورامان از معروف ترین روستاهای ایران، از اهمیت بالایی برخوردار است و درآمد بخشی از اهالی از محل تولید لباس، کفش و جوراب می باشد.
در شمال روستا روبه روی بالاترین ارتفاعی که مشرف به روستاست، آثاری از ویرانه های بافت کهن روستا دیده می شود و بافت فعلی روستا اندکی پایین تر از آثار قدیمی و بر روی شیب کوه تا دامنه ی آن در سطحی گسترده واقع شده است. به طور کلی، ساختار کالبدی روستای اورامان تخت را مجموعه هایی از واحدهای مسکونی، معابر و فضاهای باز و بسته ی عمومی تشکیل می دهند که در ارتباطی تنگاتنگ با هم و در تعاملی ارگانیک با محیط طبیعی خود، در دل کوهستان شکل گرفته است.
عواملی مانند کمبود زمین قابل توسعه، اقلیم سرد و شیب تند منجر به شکل گیری مجموعه ی زیستی متراکمی بر بستر دامنه ی کوه شده است که شیوه های خاص از ترکیب سطوح پر و خالی را ارائه می کند؛ در این الگوی معماری کوهستانی، بام هرخانه، حیاط واحد مسکونی فوقانی است و یا قسمتی از معبر و فضای عمومی بافت را تشکیل می دهد، پیوستگی و انسجام در سیمای عمومی بافت و نحوه ی همجواری دانه ها به شکل پلکانی و رو به جنوب جهت تامین نور و گرمای آفتاب از ویژگی این نوع معماری در اورامانت یکی از معروف ترین روستاهای ایران محسوب می شود.
روستای زیارت
روستای زیارت از روستاهای تابعه ی دهستان استرآباد جنوبی بخش مرکزی شهرستان گرگان و از زیباترین روستاهای ایران است. این روستا با مختصات جغرافیایی 54 درجه و 26 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی در 14 کیلومتری جنوب شهر گرگان واقع گردیده و ساکنین آن با لهجه ی خاص زیارتی تکلم می کنند. روستای زیارت یکی از روستاهای معروف ایران از قدمتی طولانی برخوردار است و در وقف نامه ای کهن به تاریخ 989 هجری قمری که توسط سادات شیرنگ نگهداری می شود، به قلعه ها و آبادی های این منطقه و خرابه های باقی مانده در جنگل زیارت اشاره شده است.
منابع درآمد اصلی اهالی زیارت را به ترتیب اولویت؛ فعالیت های دامداری، زراعت، پرورش زنبور عسل و در مراحل بعدی کارگری ساده، صنایع دستی و خدمات گردشگری تشکیل می دهند. عمده محصولات زراعی شال گندم، جو، سیب زمینی و صیفی جات است. فندق و گردو از مهم ترین محصولات باغی و سردرختی روستای زیارت است. روستای زیارت از زیباترین روستاهای ایران است که در فصل بهار و پاییز دیدنی و شگفت انگیز است.
روستای زیارت از زیباترین روستاهای ایران است که به علت موقعیت جغرافیایی ویژه، دارای جاذبه های متعدد می باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسیر دسترسی جنگلی بسیار زیبا از نهارخوران با درختان راش، انجیر، بلوط، افرا، توسکا و...
- اقلیم مناسب به ویژه در فصل تابستان و برخورداری از مناطق زیبا و محورهای مناسب در کوه ها
- وجود آبشارهای زیبا در جنوب و شرق روستا و وجود چشمه های آب گرم و سرد
- وجود آستان مطهر امامزاده عبدالله و امامزاده صالح در روستا.
- برخورداری از معماری و بافت ویژه مناطق کوهستانی.
- وجود چشم اندازهای طبیعی جنگلی.
- وجود کارگاه های صنایع دستی و برخورداری از مواد دامی و لبنی و انواع میوه های جنگلی.
- اصلی ترین ویژگی روستای زیارت بافت فشرده و نحوه ی قرارگیری منازل مسکونی موجود در آن است که منطبق بر اقلیم خاص منطقه، کالبد زیبایی را شکل داده اند. به دلیل قرارگیری روستا بر دامنه ی کوه، افراد ضمن حرکت در معابر و فضاهای باز، می توانند از مناظر و چشم انداز زیبای جنگل و مراتع اطراف بهره مند گردند. حضور آب در معابر و فضاهای باز باعث شده تا در لابه لای بافت پر و معابر روستا، گیاهان و درختان به راحتی رشد و نمو کنند. ریتم سقف ها که به طور سنتی در جهت شمالی – جنوبی و متناسب با اقلیم محلی است بر کیفیت بصری روستا افزوده است و با حرکت در امتداد معابر از طریق جهت شیب ها می توان به راحتی آن را جهت یابی کرد و به همین دلیل منظر بام و شکل سقف ها در این روستا از اهمیت زیادی برخوردار است.
بناهای روستا قاعدتا در دو اشکوب احداث گردیده که اشکوب اول به محل نگهداری دام و طیور، انبار علوفه و بعضا کارگاه تولید صنایع دستی اختصاص یافته و اشکوب دوم به محل سکونت ساکنین خانه تعلق دارد.
روستای سیمین ابرو
وجه تسمیه روستا را می توان در ارتباط با وجود معادن سنگ سیلیس در محدوده ی روستا که امروزه نیز مورد بهره برداری قرار می گیرند و نیز به دلیل ایجاد جلوه ای خاص در راه ها و دامنه های اطراف روستا، عنوان نمود. روستای ابرو یکی از روستاهای معروف ایران است که از جمله زیستگاه های کهن منطقه به شمار می آید، در دوره های مختلف بسته به شرایط جابه جا شده است، به طوری که مکان نخستین آن در انتهای دره کلاه قاضی و نزدیک به این قله بوده و سپس طی دوره های زمانی به قسمت پایین تر و مکان کنونی منتقل شده است که قدمتی بیش از 300 سال دارد. بقایای بافت قدیم و ساختمان حمام قدیمی نشانگر سابقه ی تاریخی روستا که از معروف ترین روستاهای ایران است. روستای سیمین ابرو از زیباترین روستاهای ایران با مختصات جغرافیایی 48 درجه و 35 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی در 4 کیلومتری روستای ابرو و 16 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان استقرار یافته است. به لحاظ موقعیت طبیعی نیز، روستای ابرو در سمت شمال شرقی قله کلاه قاضی از قلل الوند و در امتداد دره ی کلاه قاضی و در انتهای جاده ی باریک آسفالته ای قرار گرفته است که از میدان شیرسنگی شهر همدان به سمت جنوب شرقی آغاز می شود.
زبان مردم روستا فارسی با لهجه ی لری بوده و از نظر قومی دو طایفه در روستا وجود دارند که هر دو از اقوام کوچ نشین لرستان منشا می گیرند. اقتصاد روستا مبتنی بر کشاورزی (زراعت، باغداری و دامداری) است و روستا فاقد جایگاه صنعت در اقتصاد است. از فرآورده های عمده ی زراعی این روستا می توان به گندم، جو، لوبیا و نخود اشاره کرد. همچنین انواع سردرختی های بادام، سیب، آلو سیاه، سنجد و زردآلو در این روستا به عمل می آید.
روستای سیمین ابرو از روستاهای معروف ایران دو نوع بافت فشرده و پراکنده دارد؛ بافت فشرده که مشتمل بر بافت قدیم روستاست دارای دو محله ی بالا و پایین است. محله ی بالا که مرکز محله، مسجد و حمام قدیم را شامل می گردد، در قسمت شمالی و بالادست قرار گرفته و ورودی روستا نیز از همین سمت راست است و محله ی پایین که در مراحل بعد و از محل چشمه ی مرکزی روستا به پایین به سمت جنوب شکل گرفته است، شامل مرکز محله ی بقالی می باشد.
بافت نوساز و پراکنده ی روستا نیز که به صورت خانه باغ می باشد از یک سو در امتداد مسیر مالرو به طرف پایین دره ی کلاه قاضی در جهت شمالی – شرقی و از سوی دیگر در امتداد جاده اصلی به طرف شهر همدان در جهت شمال غربی شکا گرفته است.
ساختار فضایی روستا که یکی از معروف ترین روستاهای ایران است، نیز در شکل اصلی خود پیش از تغییر محور ورودی و مطابق سنت شکل گیری سکونتگاه های منطقه، ترکیبی از ضرورت های طبیعی و فرهنگی است. سلسله مراتب ورود به روستا با عبور از کنار قبور درگذشتگان و رسیدن به فضای ورودی روستا آغاز می شود و با استقرار فضاهای عمومی و خدماتی نظیر مسجد و حمام و سپس شبکه ی راه های داخل بافت ادامه می یابد که به شکل ارگانیک در امتداد ورودی شکل گرفته اند. در مرکزی ترین تقاطع بافت، مرکز محله با کاربری های تجاری اطراف آن وجود دارد. امتداد شبکه راه های داخل روستا به باغ های متراکم اطراف روستا وارد می شود که بلافاصله پس از اتمام بافت مسکونی آغاز می گردد.
روستای شمسی
روستای تاریخی شمسی یکی از روستاهای دهستان رستاق از بخش مرکزی شهرستان صدوق در استان یزد و معروف ترین روستاهای ایران است. این روستا در کیلومتر 35 جاده یزد – میبد، 17 کیلومتری شمال غرب مرکز شهرستان اشکذر و 10 کیلومتری مرکز دهستان صدرآباد واقع شده است. روستای تاریخی شمسی از زیباترین روستاهای ایران در طول جغرافیایی 54 درجه و 48 دقیقه ی شرقی، عرض جغرافیایی 35 درجه و 56 درجه دقیقه ی شمالی با ارتفاع 1150 متر از سطح دریا واقع شده است. از لحاظ موقعیت نسبی این روستا از شمال به روستای حجت آباد، از جنوب به روستای عزآباد، از شرق به جاده ی سنتو و از غرب به روستای ابراهیم آباد محدود می شود. از لحاظ توپوگرافی روستا در دشتی مسطح با شیبی ملایم از شمال غرب به جنوب شرق جای دارد. در این روستا متوسط دما برابر با 2/18 درجه سانتی گراد و معدل رطوبت نسبی سالانه ی هوا 37 درصد می باشد. میانگین بارندگی سالانه در منطقه بسیار کم و به سختی از 60 میلی متر در سال تجاوز می کند.
روستای شمسی از روستاهای معروف ایران است که در تمام دوره ها از نرخ رشد جمعیت مثبت برخوردار بوده است. براساس آخرین داده های سرشماری عمومی این روستا دارای 1393 نفر جمعیت (422 خانوار) بوده است که به زبان فارسی رایج با لهجه ای خاص سخن می گویند. همچنین تمامی اهالی پیرو دین مبین اسلام و شیعه ی دوازده امامی هستند. تفاوت های قومی و فرهنگی بارزی بین ساکنین روستا وجود ندارد و تقریبا همه ی ساکنین با یکدیگر خویشاوند سببی یا نسبی هستند. انجام مناسک و مراسم مذهبی در روستا همانند تمام فضاهای کویری متمایز از اشکال مرسوم در سایر مناطق کشور است. از جمله مراسم ویژه ی مذهبی این روستا می توان به عزاداری، نخل برداری، شبیه خوانی و تعزیه گردانی اشاره کرد.
روستای شمسی از توانمندی بالای اقتصادی در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات برخوردار است. علی رغم سنتی بودن شیوه ی زراعت، باغداری و دامداری در روستای شمسی از روستاهای معروف ایران رونق دارد و توسعه ی کشاورزی نسبت به سایر بخش ها محسوس تر است. از عمده فرآورده های باغی این روستا می توان به انار، پسته و انگور اشاره کرد که در این میان آنار بیشترین سهم تولید و سطح زیر کشت باغ ها را به خود اختصاص می دهد. از مهم ترین فرآورده های زراعی روستا می توان به گندم، جو، هندوانه، خربزه، یونجه، هویج و چغندر اشاره نمود. صنایع دستی رایج در روستا شامل قالی بافی، شعر بافی، خورجین بافی، چرخ ریسی و پالان دوزی است.
مهم ترین پتانسیل های گردشگری این روستا که از زیباترین روستاهای ایران محسوب می شود، اماکن و بناهای تاریخی گوناگون است که عبارتنداز: مساجد حاج حسن صفی، میرزاتقی، حسینیه ی صفی، خانه های داوودی و محمود ملانوری (کلانتر)، کاروانسرای شمسی، حمام ملانوری، تپه های مسجد جامع و سرچشمه ی شمسی، آب انبار حاج حسین که همگی به ثبت میراث فرهنگی رسیده است. هسته ی اولیه ی روستا در سمت غربی مقر کنونی روستا شکل گرفته، محله های جعفرآباد و علی آباد در مرحله ی دوم توسعه تکوین یافته و محله ی صفی آباد در مرحله ی سوم توسعه بافت تشکیل شده است. مرحله ی چهارم توسعه ی روستا (مربوط به دوران پهلوی) در حاشیه ی بافت دیده می شود که این گسترش در جهت های شمال و جنوب بافت موجود روستا بوده است. سرانجام مرحله ی پنجم توسعه ی بافت روستا مربوط به دوران معاصر است که در چند دهه ی اخیر شکل گرفته است و عمدتا به حاشیه ی جنوبی بافت روستا محدود می شود.
روستای شمسی از معروف ترین روستاهای ایران است که متشکل از سه محله که هر محله ی خود به تنهایی دارای سازماندهی مرکزی برای خدمات روستایی است که به صورت پراکنده شکل گرفته است. الگوی بافت روستا، الگوی برونگرا است. ترکیب سطوح در بافت قدیم روستا که هسته ی اولیه ی روستا را شکل می دهد، فاقد شکل منظم و به صورت ارگانیک است. در این بخش از بافت، شیوه ی شکل گیری فضاهای پر و خالی به صورت حیاط مرکزی است. در مقابل، ترکیب سطوح مراحل بعدی توسعه ی بافت که در دوران معاصر شکل گرفته، به صورت سطوح و قطعه بندی های منظم و غالبا با فرم نزدیک به مستطیل است. این ترکیب با شکل گیری فضای پر در یک سمت قطعات غالبا در بافت حاشیه ی روستا نمایان است، به طوری که نحوه ی استقرار فضاهای پر و خالی در مقیاس کلان، مجموعا بافتی شطرنجی را شکل می دهند و به دلیل همین بافت زیبا، روستای شمسی یکی از معروف ترین روستاهای ایران است.
روستای هَنجَن
آغاز پیدایش روستای هنجن معلوم نیست، اما قدمت زیادی برای آن ذکر می شود. به روایتی، این روستا قبل از کوروش کبیر هم وجود داشته است. واژه "هنجن" را برگرفته از واژه ی "هندک" (هند کوچک) دانسته اند که دلالت بر جمعیت زیاد روستا در گذشته می نماید. محل اولیه ی استقرار روستا در پایین ده و محل تلاقی دو رودخانه چیمه رود و برزرود است (که در حال حاضر مقبره ی امامزاده داود (ع) است)؛ دلایلی چون اشراف به منطقه، استفاده از زمین بیشتر و امنیت مکانی، مردم روستا را به بالادست و نقطه ای مرتفع (مکان فعلی روستا) سوق داده است. روستای هنجن از زیباترین روستاهای ایران، مرکز دهستان برزرود در بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان در 20 کیلومتری شمال غربی شهر و 3 کیلومتری غرب جاده ی نطنز – کاشان در حاشیه کویر قرار گرفته است. این روستا در مختصات جغرافیایی 51 درجه و 45 دقیقه طول شرقی، 33 درجه و 37 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 1560 متری از سطح دریا استقرار یافته است. روستای هنجن یکی از جذاب ترین روستاهای معروف ایران که در منطقه ای پایکوهی با آب و هوای معتدل و خشک قرار دارد، منطقه ای که گرمای تابستان و سرمای زمستان با خشکی هوا و رطوبت اندک همراه است.
گرچه از روستاهای معروف ایران لست اما طی سال های گذشته، جمعیت روستای هنجن رشد منفی داشته و براساس آخرین سرشماری عمومی، جمعیتی 197 نفری در قالب 83 خانوار را در خود جای داده است. گویش اهالی روستا، همان گویش پارسیان قدیم (فرس قدیم) است که به صورت گویشی محلی به ظهور رسیده است. اکثر اهالی این روستا در بخش کشاورزی به ویژه باغداری مشغول فعالیت هستند. عمده فرآورده های باغی روستا خرمالو، انار، انجیر، سیب، زردآلو، گوجه سبز، بادام، گردو، انگور و فرآورده های زراعی روستا را گندم، جو، پیاز، گوجه فرنگی، خیار، هندوانه، بادمجان و کدو تشکیل می دهد که از این بین فقط انار و خرمالو صادر و بقیه ی محصول ها به مصرف داخلی روستا می رسد. مردم هنجن در حدنیاز خود به دامداری می پردازند و صنایع دستی روستا نیز به اسفندبافی محدود می شود.
مطالعه ی بافت این روستا که یکی از معروف ترین روستاهای ایران است، حاکی از دو گونه ی بافت نسبتا متمایز، فشرده و پراکنده است که بافت فشرده در قسمت قدیمی و تاریخی روستا به وضوح قابل مشاهده است. بافت تاریخی که بر روی بلندی های صخره ای و سنگی مستقر شده است از بافت فشرده و متراکم ویژه ی مناطق کوهستانی حاشیه ی کویر برخوردار است. در توسعه ی جدید روستا، این فشردگی با حرکت از مرکز روستا و خروج از بافت تاریخی، رنگ باخته و به بافتی نسبتا پراکنده بدل می شود. تقسیم روستا به دو محله ی اصلی با نام های محله ی بالا (مله بالا) و محله ی پایین (مله جیر)، بافت روستا را برای اهالی تعریف و به فضا و کالبد آن هویت می بخشد.
آثار ارزشمند معماری و ابنیه ی تاریخی شال قلعه، حسینیه ها، مساجد، بقاع، بافت تاریخی و خانه های قدیمی؛
استفاده از طبیعت در محدوه های مرغزار و حاشیه رودخانه های برزرود و چیمه رود؛
برگزاری مراسم مذهبی محرم و وجود دو امامزاده،
عناصر طبیعی، چشمه ها و قنات ها؛
درختان قدیمی و مقدس.
روستای اُشتِبین
قدمت روستای اشتبین به بیش از 7000 سال پیش بازمی گردد و در لیست زیباترین روستاهای ایران است. از جمله آثار تاریخی برجای مانده در این روستا، می توان به آرامگاه خواجه ملک کدخدا در گذشته به تاریخ 843 هجری قمری، چندین کتیبه به خط ثلث مربوط به دوره ی شاه طهماسب و بهادرخان، کتیبه ی مقبره ی خواجه احمد به تاریخ 976 هجری قمری و نیز گورستان قدیمی روستا اشاره کرد.
روستای اشتبین از دیگر روستاهای معروف ایران که در دهستان نوجه مهر از بخش سیه رود شهرستان جلفا با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 29 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی در شمالی ترین قسمت آذربایجان شرقی واقع است. روستای اشتبین متشکل از سه آبادی به نام های هراس، سیاوشان و جعفرآباد نمونه ای از روستاهای با موقعیت کوهستانی – دره ای محسوب می شوند. روستا دارای آب و هوایی سرد با زمستان های طولانی است و فعالیت های اقتصادی عمده در این روستا باغداری، زراعت، دامداری، زنبورداری، پیله وری و قالی بافی است. گندم و جو مهم ترین محصولات زراعی روستا هستند. بارش های فراوان برف و باران موجب رونق باغداری در روستای اشتبین از زیباترین روستاهای ایران است، شده است. از محصولات عمده ی سر درختی روستا می توان انار، گردو، انجیر و ذغال اخته را نام برد.
استقرار در میان انبوه باغ ها و درختان، بافت ارگانیک و مناظر متنوع روستا در کنار طبیعت کم نظیر پیرامون، خصوصیات زیبای بافت قدیم با فضاهای پر و خالی، سردرهای قدیمی، پیرنشین ها، ترکیب لنگه ی درهای چوبی با حاشیه ی سفید و سیمای گلی پیرامون آن، کتیبه های قرآن بالای ورودی منازل و معماری سنگی پای دیوارها با کنتراست ها و ترکیبات رنگی متنوع از جاذبه های گردشگری و ویژگی های کالبدی اشتبین از تاریخی ترین و معروف ترین روستاهای ایران است.
بافت روستای اشتبین به واسطه ی احاطه ی باغ ها و سایر عوامل کالبدی نظیر ناهمواری ها، بستر سنگی، شیب تند اراضی و شرایط اقلیمی خاص، کاملا فشرده است و فقط در محدوده ی شمالی روستا امکان توسعه محدود وجود دارد که غالبا کاربری های عمومی و اداری را در برمی گیرد. میدان مرکزی (اصلی) روستا، میدان ورودی و مسیر ارتباطی بین آن ها که گذر مسجد را نیز شامل می شود، هسته و استخوان بندی عمده ی کالبدی روستای اشتبین را تشکیل می دهد و فضاهای مسکونی که قسمت اعظم آن ها نیازمند مرمت می باشند، عموما در بافت تاریخی و باارزش روستا قرار دارند. از نظر سازمان فضایی و چکونگی همجواری کاربری ها و استقرار بناها می توان روستا را در چهار قسمت به شرح زیر تقسیم نمود:
- بخش ورودی روستا که با محدودیت زیاد زمین برای توسعه روبه روست
- بخش شرقی روستا (شرق رودخانه) که بیشتر کاربری های مسکونی که بخشی نیز نوساز بوده و فاقد نظم مشخصی از نظر استقرارند، در تبعیت ساحل رودخانه و به شکل خطی در آن قرار گرفته اند؛
- بخش اصلی و قدیمی روستا که بافت آن کاملا فشرده با حداقل فضاهای ارتباطی است و اکثر خانه ها بدون حیاط و به صورت دو طبقه استقرار یافته اند.