بزرگنمايي:

آریا بانو -
آرامش روان در موسم نوروز ایران
٥٤
٠
ایران / کارشناسان معتقدند در آستانه فصل بهار با مدیریت خریدهای افراطی که چیزی جز زیبایی‌های پوشالی به همراه ندارند به استقبال سالی متفاوت و به دور از تظاهر و کسالت برویم.صدای پای بهار به گوش می‌رسد اما دیگر از آن نشاط و تکاپوی سابق خبری نیست. جامعه سنتی ایران در مسیر توسعه یافتگی پیش می‌رود و بر همین اساس سال‌ها است که ایرانیان با نزدیک شدن به فصل بهار و آیین باستانی نوروز، نیمی از آداب سنتی و نیمی از آداب مدرنیته را در هم تلفیق می‌کنند و به جای لمس زیبایی‌های بهاری و نشاط خاص این فصل، افراط گری هایی را در خرید‌های نوروزی رقم می‌زنند. این در حالی است که جوامع دیگر با وجود تجربه آغاز سال نو در فصل زمستان، شادابی روحی و جسمی بیشتری را کسب می‌کنند زیرا به ابعاد معنوی سال جدید توجه بیشتری دارند. دکتر الهه شفایی ـ روان شناس بالینی و مدرس دانشگاه ـ دراین مورد می گوید: بزرگداشت نوروز در گذشته بر خلاف امروز از عمق بیشتری برخوردار بود زیرا افراد نو شدن را به تمام ابعاد و زوایای زندگی خود نسبت می‌دادند و اعتقاد داشتند اگر سال جدید را طبق روال سال گذشته آغاز کنند، در ادامه مسیر سال قبل گام برداشته و نو شدن را تجربه نکرده‌اند. مردم قدیم بر خلاف جامعه مصرف گرای امروز، در سال یک بار لباس نو می‌خریدند که آن یک مرتبه هم با نو شدن طبیعت و بزرگداشت نوروز مصادف بود، اما در مقابل به ابعاد دیگری از زندگی توجه می‌کردند که آرامش و آسایش آنها را به همراه داشت و برای همین بود که اعضای یک خانواده در اوج شادی، انبساط خاطر و صمیمیت، با لباس هایی نو که به واسطه آن رفتار و کردارشان هم نو می‌شد سال را در خانه‌ای سرا پا پاکیزگی تحویل می‌کردند.وی با بیان اینکه در ایران قدیم مانند امروز بسیاری از کشورها، به جای اینکه در سال نو تنها به خرید و حفظ ظاهر زیبا بسنده شود، به درک زندگی و معنای نو شدن توجه می‌شد و در آستانه سال نو تمرکز افراد بیشتر به رفع کدورت‌ها و ترمیم روابط شان معطوف بود و سخاوتمندانه به استقبال نوروز می‌رفتند افزود: اما متأسفانه با سپری شدن آن روزها و تبدیل شدن شان به خاطره، تعداد کمی از افراد توانسته‌اند سال 1394 را متفاوت تر و بهتر از سال 1393 آغاز کنند و با شروع بهار تمام زنگارهای قلب شان را پاک و روابط را تازه کنند چراکه فقط نوروز در ظاهر حفظ شده و اصل و بنیه آن از دست رفته است.دکتر علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و عضو پژوهشکده خانواده در تأیید این موضوع گفت: نوروز به عنوان یکی ازمهم ترین آداب و رسوم ایرانیان، مقدمات خاص خود را دارد که از مهم ترین آداب مربوط به آن نونوار کردن است. این موضوع در کشور ما ریشه فرهنگی دارد چراکه ایرانیان از دیرباز خود را برای این مناسک آیینی آماده می‌کردند و با فرا رسیدن نوروز به تمام ابعاد زندگی خود از ظاهر تا باطن، اندیشه، روح و روان و روابط شان تازگی می‌بخشیدند و با تعویض لباس‌های کهنه سال نو را با پاکی، نور و شادمانی آغاز می‌کردند، اما بعد از گذشت چند سال وسیله جای هدف را گرفته و متأسفانه این نونوار شدن به یک معضل تبدیل شده که با توجه به گرانی، هزینه‌های بالای زندگی و مشکلات اقتصادی، دغدغه افراد را در مورد اعضای خانواده بویژه کودکان فزونی بخشیده است.
معنای وارونه زندگی
دیگر بوی عید‌های کودکی ما استشمام نمی‌شود، دید و بازدید‌ها چنگی به دل نمی‌زند و روح‌ها جلا پیدا نمی‌کنند زیرا افراد ادامه اشتباهات سال‌های گذشته را در پیش گرفته، معنای زندگی را در خریدهای افراطی پیدا کرده و دچار این اشتباه شده‌اند که فلسفه نوروز، پوشیدن لباس‌های نو و خرید وسایل جدید است و به همین واسطه بعد معنوی نوروز را از دست داده و به وسعت روح شان فکر نمی‌کنند. الهه شفایی با بیان این جملات ادامه داد: وقتی والدینی در آستانه بهار در گفتار از تازگی، نو شدن و شکوفایی زندگی می‌گویند اما در عمل ماه‌های پایانی سال را در تکاپوی خرید لباس و وسایلی می‌گذرانند که نمونه آن در فامیل وجود نداشته باشد و یا از خرید کالای مورد نظر فرزندشان صرف نظر می‌کنند زیرا یکی از اقوام شبیه به آن را داشته است به طور مستقیم فرزندشان را در معرض آموزه‌های اشتباه قرار می‌دهند یا اینکه وقتی در پاسخ به درخواست فرزند برای بازدید از اقوام، دلایلی مثل قهر و کدورت را پیش می‌کشند نه تنها یک کینه درونی را نسبت به اقوام و اطرافیان به وجود او راه می‌دهند بلکه ذهن او را از علامت سؤال هایی انباشته می‌کنند که برایشان پاسخ درستی پیدا نمی‌کند و در میان چشم و هم چشمی و تکاپوی والدینش برای حفظ ظاهر و شعارهایی با مضمون نو شدن و شکوفایی گم می‌شود. این درحالی است که اگر والدین به جای تلاش برای رفع این نیازهای کاذب، به فکر اغنای دنیایی از نیازهای معنوی و درونی فرزندشان (عشق، راستی، سخاوت، ایثار، فداکاری، محبت و..) باشند نیازهای صحیحی را برایش تعریف می‌کنند که او را از درون غنی می‌سازد و به این ترتیب می‌آموزد تازگی را با ابعاد معنوی آن دوست داشته باشد. این روان شناس بالینی معتقد است باید پذیرفت تعاریف اشتباهی که نسل به نسل گشته و به زندگی‌های امروز رسیده این فرهنگ نادرست را شکل داده که خرید برای آغاز سال نو یک اصل مهم است در حالی که هر چه از درون نونوارتر شویم نیازهای بیرونی کمرنگ تر می‌شوند و در این صورت می‌توان انتظار روزهایی را داشت که به جای چیدن مادیات در اطرافمان، معنویت را در کنار خود جای دهیم و نقش مؤثر تری در فرهنگ‌سازی داشته هایی ایفا کنیم که آنها را از دست داده ایم و آنقدر از آنها دور شده ایم که گمان می‌کنیم هیچگاه آنها را نداشته ایم.
مثلث آسیب‌ها
دکتر شریفی یزدی آسیب هایی را که به دنبال خرید‌های افراطی نوروزی گریبانگیر افراد می‌شود تقسیم بندی کرده و می گوید در وهله اول این بی‌احتیاطی و افراط گرایی در خرید، خانواده را با مشکل مواجه می‌سازد که در نتیجه آن لذت بردن از فرصت‌های بهاری جای خود را به دغدغه ذهنی می‌دهند. گروه دوم این آسیب ها، اقتصادی است به این معنا که به دلیل خریدهای افراطی نوروزی خانواده مجبور است در یک بازه زمانی کوتاه هزینه سنگینی را متحمل شود، ضمن اینکه بخش بزرگی از منابع مالی کشور صرف این موضوع کم یا بی‌اهمیت می‌شود چراکه معمولاً اجناس وارد شده به بازار در این موقع از سال، در آخرین روز اسفند یا روزهای ابتدایی فروردین ماه به نصف یا کمتر از آن تبدیل می‌شود که این نشان از اضافه قیمت تحمیل شده به خانواده و جامعه دارد و سومین گروه آسیب نیز به این نکته اختصاص پیدا می‌کند که با پررنگ شدن لزوم خریدهای نوروزی سایر فلسفه‌های نوروز به فراموشی سپرده می‌شود. این در حالی است که باید توجه داشت تعطیلات نوروزی همگانی است و افراد را به آرمیدگی ذهنی دعوت می‌کند تا به این ترتیب از فرصت پیش رو برای پرداختن به مسائلی که در طول سال فرصت کافی برای انجام شان نداشتند استفاده کنند.
بسته پیشنهادی
با در کنار هم بودن‌های نوروزی، افراد آرامش فردی، خانوادگی و جمعی را تجربه می‌کنند و سازگاری عمومی و انطباق در یک محیط کوچک و شرایط غیر طبیعی را می‌آموزند. با وجود این مادامی که خرید (وسیله) به هدف تبدیل شود، هزینه‌های ریز و درشت به فردی که منبع اقتصادی یک خانواده به حساب می‌آید تحمیل می‌شود و به این واسطه اعضای خانواده از تجربه اتفاقات خوب و همزمان با سال جدید باز می‌مانند که این در جهت عکس فلسفه نوروز خواهد بود.از این رو جامعه شناس و پژوهشگر خانواده پیشنهاد می‌دهد برای نوروز فرهنگ‌سازی شود، به این معنا که با خرید تنها یک قلم کالای مورد نیاز برای کودکان، ذهن آنها را نسبت به فلسفه نوروز بیدار کنیم تا بیاموزند خرید به عنوان یکی از مناسکی است که همواره در طول زمان در فرهنگ ایران بوده و قرار است با فرا رسیدن نوروز اتفاق زیبایی را تجربه کنند. دومین پیشنهاد این جامعه شناس، خریداری کالای مورد نیاز چند ماه قبل از نوروز و استفاده از آن همزمان با نوروز باستانی است چرا که با این روش از خرید کالای کم کیفیت با قیمت بالا پرهیز می‌شود و سومین پیشنهاد اینکه افراد کالایی را تهیه کنند که واقعاً به آن نیاز دارند.