بزرگنمايي:
آریا بانو - رمز و راز نقاشی‌های کودکان
بچه‌ها به نقاشی علاقه زیادی دارند و آنچه می‌کشند بازتاب دنیای درونی آنهاست. بیشتر بچه‌ها به کارهای هنری‌شان فکر نمی‌کنند یا حتی آن را سانسور نمی‌کنند. در طول 40 سال گذشته نقاشی کودکان به عنوان بخش مهمی از تشخیص‌های متخصصان اطفال به کار می‌رود. نقاشی به آنها کمک میکند مراحل رشد کودک را در همان لحظه مشاهده کنند و درباره مشکل احتمالی آگاهی یابند. یک نقاشی ساده می‌تواند نگاهی اجمالی به جهان‌بینی کودک، نقش او در خانواده و روابطش با دیگر اعضای خانواده و البته اعتماد به نفس او باشد.
این نقاشی همچنین می‌تواند میزان استحکام او و خانواده را نشان دهد که بسیار مهم است. نقاشی کودکان حتی می‌تواند اوضاع فرهنگی و نوع رفتارهای اعضای خانواده را با یکدیگر مشخص کند اما این هشدار را در نظر داشته باشید که اگر می‌خواهید معنای پنهان شده در نقاشی را بیابید نباید آنها را بیش از حد تفسیر کنید. نباید هر خطی که کودک می‌کشد را بخوانید، بهتر است نقاشی بچه‌ها را فرصتی برای صحبت کردن با فرزندتان تلقی کنید و درباره آنچه می‌خواسته بکشد با او حرف بزنید. سپس سؤال‌هایی از او بپرسید تا ارتباط‌تان را به این ترتیب با فرزندتان بیشتر کنید. حواس‌تان باشد بیش از حد بر او تاثیر نگذارید و او تحت‌تاثیر شما نباشد. مثلا بگویید: «درباره نقاشی‌ات برام تعریف کن. این آدما کین توی نقاشیت. چیکار دارن میکنن؟ چرا مامانو این شکلی کشیدی؟» حالا با هم برخی از نقاشی‌های معمول بچه‌ها را تحلیل می‌کنیم.
وقتی خانواده شکل کلونی به خود می‌گیرد
مهارت نقاشی معمولا در دوران پیش‌دبستانی بهتر بروز میکند. بچه‌ها در این سن تمایل به استفاده از چهره‌های نزدیک به هم می‌کنند. بنابراین می‌توان از حالت چهره، مکانی که خانواده در آن قرار دارد و کاری که در حال انجام هستند، برداشت‌هایی داشت. این نقاشی توسط یک دختر 5 ساله کشیده شده است. او مادرش را در سمت چپ خود کشیده و خودش، پدرش و برادر 8 ساله‌اش هم در کنار هم قرار دارند. این دختر خود را بزرگ‌تر از خانواده کشیده که این نشان‌دهنده اعتماد به نفس بالای اوست. شایان ذکر است که او خودش را بین پدر و برادرش قرار داده و این به این دلیل است که کودکان 4 تا 6 ساله در تلاش برای یافتن هویت جنسی‌شان هستند. به‌عنوان بخشی از روند طبیعی رشد و نمو، دختران از نظر عاطفی و فیزیکی به پدرشان نزدیک‌تر هستند (پسرها در این سن به مادرشان وابسته هستند) اما این احساسات موقتی است.
وقتی نگاه شخص سوم وجود دارد
پسر 7 ساله‌ای که این نقاشی را کشیده می‌گوید ما در حال بازی هستیم، این نشان میدهد پسربچه نقاشی را از دید فردی که در حال تماشای بازی آنهاست، کشیده است. همین موضوع نشان میدهد او قوه بصری و فضایی بالایی دارد. کودکانی که فضا را بهتر از دیگران حس می‌کنند دارای قابلیت درک بهتری هستند. به‌کارگیری فضا نشان‌دهنده ارتباط و طریقه واکنش کودک و محیط اطراف اوست. بچه‌هایی مانند این کودک معمولا
هنرمند هستند و در حل معماها و بازی‌ها خوب عمل می‌کنند. این
خانواده هم در خانه مشغول بازی است و نشان از رابطه خوب این
خانواده با هم دارد. اینکه
پسر بچه خود را در راس میز کشیده نشان از ایجاد حس هویت در او دارد.
وقتی جزئیات مهم است
دختر 7 ساله‌ای که این
عکس را کشیده، یک سه‌قلوست که قبل از موعد متولد شده است. وقتی از او سؤال می‌شود که افراد در این نقاشی در حال چه کاری هستند، او از برادرش که در سمت چپ نقاشی است، شروع میکند. می‌گوید: «او در حال شستن لباس‌هاست. مامان در حال انجام کار با کامپیوتر است. من دارم لباس‌ها را آویزان می‌کنم
پدر در حال شستن ماشین است و خواهرم لیوان‌ها را می‌شوید.» او نقاط مختلف بدن و لباس‌های
پدر و
مادر را کشیده که نشان میدهد به بلوغ بصری و مهارت‌های حرکتی لازم دست یافته است. با نگاه به لباس‌های هرکس تفاوت‌های جنسیتی کاملا مشخص می‌شود. در این نقاشی
کودکان و والدین به عنوان واحدی منسجم مشخص شده‌اند که به نظر می‌رسد از انجام کارهای روزمره لذت می‌برد.
وقتی زمین سوراخ می‌شود
این نقاشی توسط یک
دختر 7 ساله که به تازگی با
پدر و
مادر و برادر کوچک‌ترش به مراسم خاکسپاری پدربزرگش رفته، کشیده شده است. این نقاشی توانایی این
دختر را در ایجاد تفکیک چهره
کودکان و بزرگسالان نشان میدهد و اینکه چهره‌های غمگین را کشیده است. او خود و پدرش را در یک پیوند قوی نشان داده. همین اتفاق غم‌انگیز باعث شده او همه اعضای
خانواده را به هم نزدیک بکشد. این نشان میدهد
خانواده در لحظه‌های غم‌انگیز زندگی کنار هم هستند.
وقتی بالن‌ها به هوا می‌رود
این نقاشی یک مثال عالی از این موضوع است که کار هنری می‌تواند سکوی پرتاب ارتباط باشد. این نقاشی را دختری 11 ساله کشیده که با مادرش زندگی میکند و هیچ خواهر و برادری ندارد. روانشناس با دیدن این نقاشی در بررسی اولیه
سلامت فیزیکی، تکالیف مدرسه و رشد اجتماعی او را مناسب ارزیابی کرد. اما این
دختر اغلب نمی‌توانست به خانه دوستانش برود. او ترجیح می‌داد دوستانش به خانه او بیایند و وقتی مادرش در کنارش بود با آنها بازی کند. واقعیت این است که این وابستگی زیاد بین
مادر و کودک می‌تواند در روند رشد او اخلال ایجاد کند و این نکته در نقاشی‌ای که این
دختر کشیده بود، مشخص شد. این طور که در نقاشی مشخص است این دو بسیار به هم نزدیک هستند و یک خط باریکی
مادر و
دختر را به هم وصل کرده است. وقتی از
مادر سؤال شد که «درباره این نقاشی چه فکر می‌کنید؟» او با افتخار درباره مهارت نقاشی دخترش صحبت کرد. اما پس از آن اعتراف کرد آن چیزی را که روانشناس در پی نشان دادن آن در رابطه او و دخترش است، می‌بیند. بعد از آنکه با این
مادر صحبت شد، او با انگیزه بهتری در پی یافتن راهی برای جدایی روانی اما همراه با
عشق و رابطه نزدیک بود.
وقتی
خانواده فوتبالیست می‌شود
این نقاشی بسیار خوب است. این نشان میدهد
خانواده در حال لذت بردن از
ورزش است. وقتی از پسربچه 9ساله‌ای که این نقاشی را کشیده خواسته شد آن را توضیح دهد، گفت: «ما در حال بازی
فوتبال هستیم.
پدر گفت بهش پاس بدم، منم این کار رو کردم و اون هم به مامان پاس داد و مامان هم توپ رو داد به برادر کوچیکم.» نمایش حرکت در نقاشی نزد نوجوانان و
کودکان سنین بالا به عوامل عاطفی،
فرهنگی یا به استعداد مهارت خلاقیت آنها بستگی دارد. می‌توان گفت که کشیدن تصاویر مختلف به حالت ثابت یا در حال حرکت بیانگر شخصیت کودک در یک محیط هماهنگ و یکنواخت است. کودکی که در نقاشی‌هایش تصاویر در حرکت را معرفی میکند، معمولا فردی باهوش و فعال و از همسالانش اجتماعی‌تر است. توصیف این
پسر از نقاشی تعامل فعالش را با دیگر اعضای
خانواده مشخص میکند. اما سؤال اینجاست که چرا
مادر خانواده بزرگ‌تر از بقیه اعضا کشیده شده است. آیا او نقش رئیس
خانواده را دارد؟
رنگ‌ها چه مفهومی دارند؟
سیاه و سفید
به معنای ترس، اضطراب، اندوه و ناامیدی است.
خاکستری
رنگی خنثی که چیزی را بیان نمی‌کند.
قهوه‌ای
به معنای مقابله با فشار والدین برای نظافت است.
بنفش
به معنی تمایل به چیزهای مخالف است. اگر زیاد استفاده شود به معنی اضطراب است.
آبی
صلح و آرامش و تسلیم شدن در این رنگ نهفته است، ضمن آنکه به معنی درون‌گرایی کودک است.
سبز
این رنگ به معنای نیاز به جلب توجه و تمایل به برقراری ارتباط و سرسختی است.
قرمز
برون‌گرایی کودک در استفاده از این رنگ نشان داده می‌شود.
زرد
شادی و خوش‌بینی و میل به مشارکت در این رنگ مشخص است.
صورتی وقتی کودک از این رنگ استفاده میکند نشان میدهد تمایل به صلح و تعادل دارد.
منبع:مجله
سیب سبز