آریا بانو - اموزش فن بیان
راز کسانی که میتوانندراحت با دیگران برقرار کنند، چیست؟ همه‌چیز با فن بیان ارتباط دارد. در ادامه‌ی این مقاله یاد می گیریم چطور فن بیان‌مان را تقویت کنیم و بهتر صحبت کنیم.
آموزش تقویت فن بیان
آرام صحبت کنید
با هر صدا و سرعتی که صحبت می کنید، آشکاری کلید موفقیت‌تان است. شنونده باید بتواند همه کلمات را بشنود، پس هر عبارت نامفهومی می تواند این واضح بودن را از بین ببرد. درست صحبت کردن را با تلفظ و ادای درست کلمات تمرین کنید.
کِیتی شوارتز، مدیر شرکت دورام می گوید: «یکی از کارهایی که می توانید انجام دهید تا وضوح کلام تان را بیشتر کنید، کم کردن سرعت است.»
اشخاص هنگامی که نگران هستند یا درمورد آنچه می‌گویند شک دارند، میل دارند تند صحبت کنند. همینطور او می گوید: «شمرده صحبت کردن نه‌ فقط فهم شنونده را از صحبت‌های شما تقویت می کند، بلکه سبب می شود با اصمینان و آرام به نظر برسید.»
فرض کنید که شماره تلفنی را می‌خوانید، کسی که گوشش با شماست، باید بتواند آن را یادداشت کند. برای تمرین سرعتِ گفتار، تعداد زیادی از اعداد را بخوانید و هنگام انجام این کار آنها را در هوا یادداشت کنید. این روش برای رسیدن به ضرب آهنگی عالی است.

با کمک کاغذ، صدای‌تان را بسازید
یکی از مهارت هایی که اشخاص با فن بیان مناسب دارند، صحبت کردن با تُنِ صدای قوی است. چنانچه توجه کنید این افراد، با اعتماد به نفس کامل و صدای رسا صحبت می‌کنند و حتی دقت یک جمع بزرگ را نیز به سوی خودشان جلب می‌کنند.
در ادامه یکی از تمرین‌های جذاب و کاربردی برای بهبود قدرت صدا را به شما آموزش می‌دهیم: یک تکه کاغذ A4 بردارید، با دست آن را روی دیوار نگه دارید، از فاصله‌ای در حدود 20 الی 30 سانت به آن فوت کنید و اکنون دست‌تان را بردارید. شما باید تلاش کنید تا جایی که امکان دارد با فوت کردن، کاغذ را روی دیوار نگه دارید. هر زمان که نفس‌تان خسته شد یک لحظه با دست کاغذ را نگه دارید تا نیوفتد، نفس بکشید و مجددا آغاز کنید. حداقل این کار را به مدت 2 دقیقه انجام بدهید.
یک تمرین دیگر نیز برای صدا سازی وجود دارد. پیشنهاد می‌کنم بعد یا قبل از تمرین کاغذ، آن را انجام بدهید: یک بادکنک بخرید و آن را تا اندازه متوسط باد کنید. نه به اندازه ای که خیلی سبک باشد و نه خیلی سنگین. اکنون تا 2 دقیقه آن را با فوت کردن در هوا نگه دارید!
توجه کنید که به علت بالا بودن سرتان در این 2 دقیقه، امکان دارد قدری با درد گردن مواجه شوید. اگر اینگونه شد، می‌توانید به جای فوت کردن بادکنک به طرف بالا، آن را در کنج دیوار با فوت نگاه دارید. حداقل 1 تا 3 ماه هر کدام از این 2 تمرین را به مدت 2 دقیقه در روز انجام بدهید.
مدیریت استرس
مدیریت استرس و اضطراب یکی از بهترین مهارت ها برای داشتن فن بیان خوب است چون مهارت مدیریت استرس و کنترل هیجانات درونی باعث می‌شود تمرکز فکری سخنران بر روی ارائه‌ اطلاعات بالا برود.
صحبت با دیگران
صحبت کردن می‌تواند به‌بهتر شدن فن بیان کمک کند و قدرت کلامی ما را بالا ببرد ولی امروزه‌ با پیشرفت تکنولوژی روابط کلامی به‌شدت کاهش پیدا کرده است و ارتباطات انسانی و رفت آمدهای خانوادگی و مهمانی های دوستانه‌ کمتر شده است.
چنانچه می‌خواهید از فن بیان قدرتمند برخوردار باشید، هیچ زمانی را برای گفتگو و سخن گفتن با افراد خانواده‌ و دوستان صمیمی خود، از دست ندهید.
با دوستان و نزدیکان سر صحبت را باز کنید و درمورد یکی از مسائل روز و عمومی حرف بزنید و یا درمورد نقطه‌نظرات دیگران فعال برخورد کنید و اظهار نظر کنید تا با شیوه و روحیه‌ مواجه‌ با دیگران آشنا شوید و بیان تان روان تر شود.
با اعتمادبه‌نفس صحبت کنید
«اِاِ…، سلام به همگی…، اسم من، اِاِ…، امینه.»
متأسفانه باید بگویم کسی به ادامه ی این سخنان گوش نمی کند. این مثال نشان می دهد که چطور نداشتن اعتمادبه‌نفس به همه‌چیز ضرر می‌زند، به خصوص به صدای‌تان.
حس کنید چیزی که می گویید، متعلق به خودتان است. با همه اعتمادبه‌نفسی که در دنیا وجود دارد، حرف بزنید. فرض کنید می خواهید با کاراته‌بازی، تعدادی بلوک محکم را بشکنید. هر گونه شکی سبب می شود به جای بلوک ها دست‌های شما بشکنند.

به حرفی که می زنید اعتقاد داشته باشید
نکته ی قبل در مورد اعتمادبه‌نفس هنگام حرف زدن بود و این نکته درباره ارتباطی است که شما با چیزی که درباره آن حرف می زنید برقرار کرده‌اید: باید خودتان حرفی که می زنید را باور داشته باشید.
زمانی که با اشتیاق حرف می زنید، مردم تفاوت را احساس می کنند. شاید این نکته‌، خیلی لطیف و قدری نامحسوس باشد ولی در واقع زمانی که در متن تان طنین انداز شود، صدای تان قابل باور تر و متقاعد کننده تر به نظر خواهد رسید و این یکی از روشهای تقویت قدرت بیان است.
مراقب زیر و بَم صدای‌تان باشید
شوارتز می گوید: «اغلب صداهایی با شیب زیاد یا خیلی زیر، به علت اضطراب یا عدم اطمینان گوینده به وجود می آیند.» استفاده از شیب درست صدا به شما کمک می کند ارتباطات بهتری برقرار کنید. می توانید بهترین اوج صدای‌تان را با گفتن «آ-ها» پیدا کنید (همان عبارتی که به جای «بله» در جواب یک دوست می گویید). شوارتز اعتقاد دارد که اوج صدای تان در زمان حرف زدن باید با «آ» همخوانی داشته باشد.
خودتان را آماده کنید
شاید باورتان نشود ولی یک قهرمان دویِ سرعت المپیک، پیش از اینکه تلاش کند رکورد دنیا را جا به جا کند، حداقل 3 ساعت را صرف گرم کردن همه اعضای بدنش می کند. راستش را بخواهید من به جایی رسیده ام که پیش از پیاده روی حتما باید بدنم را گرم کنم، وگرنه عضلات پشت پایم به شدت درد می گیرند.
داشتن آمادگی بسیار مهم است. هر روز صبح را با گرم کردن صدای تان آغاز کنید. عضلات صورت تان را بکشید. برنامه های تان را به ترتیب اجرا کنید. یکی از تمرین‌هایی که برای گرم کردن تارهای صوتی می توانید انجام دهید ارتعاش لب‌ها با عبور هوا از میان آنهاست. ماهیچه‌های گردن تان را شُل کنید.
تمرین های تنفسی تان را انجام دهید. حتی چنانچه وقتی برای گرم کردن صدای تان صرف نمی کنید، هر روز صبح 5 دقیقه را به آماده کردن صدای‌تان قرار دهید. این شیوه برای صدای تان به صورت شگفت انگیزی خوب و برای سلامتی‌تان موثر است.
چنانچه هنوز فکر می کنید این ترفند احمقانه است، دقت کنیدد «سلین دیون» که سال‌ها در زمینه ی خوانندگی تجربه دارد و در کارش خیلی موفق است هنوز هم، هر روز صبح را با این تمرین های پایه‌ای شروع می کند.
غرور زیاد را کنار بگذارید
مایک تایسون می گوید: باید در زندگی فروتن باشید، چنانچه فروتن نباشید، زندگی شما را فروتن می کند.
برای تقویت این مورد می توانید با کسانی باشید که بهتر از شما هستند. می توانید از هم نشینی با آنها درس‌های بسیاری یاد بگیرید که از شیوه های دیگر، آموختن این درس‌ها امکان پذیر نیست و مهارت تان را افزایش دهید. در کلاس ها و کارگاه هایی شرکت کنید که از کسانی تشکیل شده است که در حرفه شان از شما بهتر هستند. به تجربیات شان گوش کنید، امکان دارد دشوار باشد ولی قطعا به بهتر شدن تان کمک می کند.
روی لحن خودتان کار کنید
یک تمرین فن بیان برای بهتر کردن لحن است. در این تمرین باید تلاش کنید با لحن‌های گوناگون، یک سخنرانی را تمرین کنید یا از روی یک متن بخوانید.
به طور مثال یک متن 400 کلمه‌ای را برای تمرین در جلو آینه انتخاب کنید. اکنون هر بار آن را با یکی از این حالاتی که در پایین نوشته‌ام، بخوانید:
- تمرین با صدای آرام و شمرده،
- تمرین با ناراحتی،
- تمرین با عصبانیت،
- تمرین با اشتیاق،
- و…
بالا بردن دایره‌واژگان
یکی از نقاط ضعف خیلی از اشخاص برای حرف زدن ، فقر واژگان است زیرا چیزی که‌در ذهن دارند را نمی توانند با همان کیفیات ذهنی به‌کلمه‌تبدیل کنند و آن را ارائه‌کنند پس وقتی که‌موضوعی را بیان می‌کنند، به‌ علت به‌کار نبردن کلمات مناسب، مخاطب دچار سوءتفاهم و یا اشتباه‌در فهم و درک موضوع می‌شود.
برای افزایش دایره‌واژگان، کار کردن با فرهنگ طیفی و خواندن کتاب ها و متون ادبی مثل نثر و شعر اثر فوق العاده ای دارد.
هنگای که‌ما معنا و مفهوم را می‌دانیم اما برای بیان آن، واژه‌ و کلمه‌به‌اندازه‌کافی در اختیار نداریم ، می‌توانیم مشکل خود را با فرهنگ لغت رفع کنیم به طور مثال هنگامی که‌درباره آزادی حرف می زنیم و یا درباره سیاست صحبت می‌کنیم ولی واژه‌های لازم و پرکاربرد آن حوزه‌را نمی دانیم می‌توانیم از فرهنگ لغت کمک بگیریم.

منظورتان درست بیان کنید
زمانی که با اشتیاق صحبت می کنید، مردم تفاوت را احساس می کنند. شاید این نکته‌، بسیار لطیف و قدری نامحسوس باشد ولی در واقع زمانی که در متن تان طنین انداز شود، صدای تان قابل قبول تر و متقاعد کننده تر به نظر خواهد رسید.
تمرین کنید
با اینکه دیگران بارها و بارها اهمیت تمرین را برای نتیجه دادن کارها توضیح داده‌اند. ما هم در مورد تمرین کردن حرف می زنیم. بهترین هنرمندان دوبله می توانند هزاران کلمه را بدون ارتکاب اشتباه بیان کنند، ولی برای به‌دست آوردن این مهارت، سال‌ها زمان لازم است. تمرین سبب برطرف کرد نواقص می شود و صداپیشه ها از این راه به موفقیت می‌رسند.
خیلی‌زود روی غلتک می افتید و خواندن و گفتارتان به‌هم‌ پیوسته و بدون اشتباه می شود. به این ترتیب در وقت تان صرفه جویی، در کارتان پیشرفت و از مهارت تان سود کسب می کنید.
از صدای خود محافظت کنید
برای اینکه‌صحبت هایتان روان باشد و اثر بسیاری روی دیگران بگذارد باید صدای شما دچار مشکل نشود. برای حفاظت از صدای تان این نکات را رعایت کنید:
- نفس عمیق بکشید و با استفاده‌از الگوهای تنفسیِ مناسب، قدم نخست را در این راه‌محکم بردارید. زیاد آب بنوشید زیرا سیراب نگه‌داشتن بدن به‌کیفیت صدای تان کمک زیادی می‌کند.
- از فریاد زدن خودداری کنید چون فریاد زدن می‌تواند باعث گره‌های صوتی و برآمدگیِ تارهای صوتی گردد و صحبت کردن را برای تان دشوار کند.
- حداقل 7 ساعت در شب بخوابید چون خستگی برای صدای تان زیان آور است. زمزمه‌نکنید چون این کار سبب کشیدگی تارهای صوتی تان می‌شود.
به صورت صحیح بایستید یا بنشینید
شیوه نشستن یا ایستادن بر سخنرانی شما اثر گذار است. صاف ایستادن یا نشستن باعث می‌شود به‌خوبی نفس بکشید و صدای تان قدرت نفوذ بیشتری داشته‌باشد. موقع حرف زدن چانه‌تان را بالا ببرید و سرتان را قدری کج کنید تا صدای تان شفاف تر به‌گوش برسد.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته