بزرگنمايي:

آریا بانو - به گزارش دنیای اقتصاد؛ از هفته آینده بزرگ‌ترین طرح فروش تاریخ خودروسازی کشور، با قیمت‌های جدید و تعیین‌شده از سوی شورای رقابت کلید خواهد خورد. عرضه 500هزار دستگاه خودروی داخلی از طریق سامانه یکپارچه تخصیص خودرو در شرایطی از سوی وزارت صمت برنامه‌ریزی شده است که قرعه‌کشی در این طرح حذف و اگر تقاضا از عرضه آن بیشتر باشد، متقاضیان در لیست انتظار قرار خواهند گرفت. تحویل نیز بین سه‌ماه تا یک‌سال خواهد بود. در این طرح همچنین حدود نصف قیمت هر خودرو به‌‌عنوان ودیعه در حساب افراد مسدود می‌شود.
بزرگ‌ترین طرح فروش تاریخ خودروسازی کشور در حالی هفته آینده برگزار می‌شود که مبنای آن، قیمت‌های ابلاغی از سوی شورای رقابت خواهد بود. طبق آنچه سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده، هفته آینده بیش از 500هزار دستگاه خودروی داخلی از طریق سامانه یکپارچه تخصیص خودرو عرضه خواهد شد. امید قالیباف با بیان اینکه همه خودروسازان داخلی از جمله ایران‌خودرو، سایپا و شرکت‌های بخش خصوصی به ‌جز گروه بهمن، در این طرح حضور خواهند داشت، افزود: این خودرو‌ها با قیمت‌هایی که از سوی شورای رقابت تعیین می‌شود، عرضه خواهند شد.
وی این را هم گفت که شرایط ثبت‌‌نام افراد، همان شرایط اعلامی در طرح‌های قبلی است و مطابق وعده وزارت صمت، با ثبت‌نام در این سامانه دیگر چیزی به‌ نام قرعه‌کشی وجود ندارد. در این طرح همچنین حدود نصف قیمت هر خودرو به‌ عنوان ودیعه در حساب افراد مسدود می‌شود. بنا به گفته سخنگوی وزارت صمت، اگر تقاضای خودرویی از عرضه آن در این طرح بیشتر شود، یک فهرست انتظار تعریف و نوبت افراد برای تحویل خودرو مشخص می‌شود که به ‌احتمال زیاد بین سه ماه تا یک سال خواهد بود.
با توجه به اظهارات سخنگوی وزارت صمت، مشخص است ابرطرح فروش خودرو در هفته آینده، با قیمت‌های به‌روز‌شده به اجرا درخواهد آمد، قیمت‌هایی که شورای رقابت آنها را ابلاغ می‌کند. شورای رقابت مهرماه امسال از تعلیق یک‌ساله تعیین قیمت خودرو خارج شد و بار دیگر به این عرصه بازگشت، منتها با فرمی متفاوت از قبل. در گذشته شورای رقابت راسا قیمت خودروهای داخلی را تعیین و ابلاغ می‌کرد، قیمت‌هایی که طبق ادعای خودروسازان، با هزینه تولید آنها نمی‌خواند و زیان‌ده بود. 
حالا اما بازگشت شورای رقابت به قیمت‌گذاری خودرو، توام با تغییراتی در تعیین دستورالعمل قیمتی و شکل اجراست. طبق دستورالعملی که شورای رقابت در راستای تنظیم بازار خودروی سواری اعلام کرد، قیمت خودروها توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان محاسبه شده و در اختیار این شورا قرار خواهد گرفت. بنابراین عملا قیمت خودروها را سازمان حمایت تعیین خواهد کرد، ولی شورای رقابت این اختیار را دارد که قیمت‌های اعلامی را رد یا تایید کند.
تفاوت دیگر مدل جدید قیمت‌گذاری خودرو با گذشته اینجاست که شورای رقابت به‌نوعی می‌گوید قیمت‌ها منصفانه‌تر از قبل و با در نظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی اثرگذار بر هزینه تمام‌شده تولید، تعیین خواهد شد. به عبارت بهتر، دست سازمان حمایت برای تعیین قیمت‌هایی سودده باز است و این بدان معناست که لیست قیمت آینده خودروهای داخلی تا حد زیادی مورد تایید و رضایت خودروسازان خواهد بود، زیرا طبق فرمول جدید دیگر قرار نیست قیمت فروش از هزینه تولید کمتر و حتی سربه‌سر باشد و تولیدکنندگان سود خواهند کرد.
اما با توجه به اینکه سخنگوی وزارت صمت می‌گوید پایه قیمتی ابرطرح فروش خودرو در هفته آینده، قیمت‌های ابلاغی از سوی شورای رقابت خواهد بود، طبعا این شورا باید قیمت جدید خودروها را تا قبل از آغاز این طرح بزرگ ابلاغ کند. از همین رو، به احتمال فراوان قیمت رسمی و پایه خودروهای داخلی سرانجام پس از حدودا 15 ماه تثبیت، به‌روز خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه شورای رقابت بر تعیین قیمت‌هایی سودده تاکید دارد، احتمالا افزایش قیمت قابل‌توجهی (حتی شاید بیش از 18درصدی که آذر سال گذشته توسط ستاد تنظیم بازار ابلاغ شد) در راه است. به نظر می‌رسد این هم که اجرای ابرطرح فروش خودرو در هفته جاری لغو و به هفته آینده موکول شد، ریشه در همین موضوع بروزرسانی قیمت‌ها دارد. البته این اتفاق (تعیین قیمت جدید خودروها) در دو صورت می‌تواند به آینده موکول شود. نخست اینکه 500هزار دستگاه خودروی موردنظر همه در قالب پیش فروش عرضه شوند.
در این صورت چون قیمت نهایی خودرو هنگام تحویل تعیین خواهد شد، سازمان حمایت و شورای رقابت برای تعیین و ابلاغ قیمت‌های جدید فرصت خواهند داشت. این در حالی است که اگر قرار بر عرضه خودروها در قالب فروش فوری و فوق‌العاده نیز باشد (که احتمالا همین‌طور است) آنگاه باید حتما قبل از اجرای طرح بزرگ فروش، قیمت پایه خودروها از سوی شورای رقابت ابلاغ شود، زیرا در این مدل فروش، قیمت قطعی و از‌پیش‌تعیین‌شده است.
از سوی دیگر اما اگر ابرطرح فروش خودرو باز هم به تاخیر بیفتد و هفته آینده برگزار نشود، سازمان حمایت و شورای رقابت زمان بیشتری را برای تعیین و ابلاغ قیمت خودروهای داخلی در اختیار خواهند داشت. در مورد طرح فروش بزرگ خودرو در هفته آینده یک نکته مهم دیگر نیز وجود دارد و آن، حذف قرعه‌کشی است. وزارت صمت وعده داده بود قرعه‌کشی خودرو در پایان سال حذف خواهد شد و این وعده با توجه به اینکه قرار نیست ابرطرح فروش هفته آینده قرعه‌کشی شود، تحقق یافته است.
ابهامات طرح بزرگ فروش
اظهارات سخنگوی وزارت صمت درباره ابرطرح فروش خودرو در هفته آینده در شرایطی است که پرسش‌ها و ابهاماتی نیز در این ماجرا وجود دارد. پرسش نخست اینجاست که آیا ابرطرح فروش می‌تواند به معنای پایان عرضه خودرو در بورس کالا باشد؟ وقتی وزارت صمت می‌خواهد از همین حالا 500هزار دستگاه از تولید آینده خودروسازان را در سامانه یکپارچه بفروشد و احتمالا این طرح عظیم در سال آینده هم تکرار خواهد شد، آیا اصلا دیگر جایی برای عرضه خودرو در بورس کالا باقی خواهد ماند؟ تا همین یک هفته پیش که کمیسیون تلفیق بودجه رای به عرضه تمام خودروها در بورس کالا داده بود، داستان عکس بود و در سال آینده همه خودروها باید در بستر بورس عرضه می‌شدند. حالا اما با توجه به مصوبه صحن علنی مجلس، عرضه خودرو در بورس کالا الزامی نیست و خودروسازان در این ماجرا (از نظر مجلس شورای اسلامی) مختار هستند.
نکته دیگر اینجاست که اگر فرض کنیم طبق وعده وزارت صمت، تولید خودرو در سال آینده به یک‌میلیون و 800هزار دستگاه برسد و سهم سواری‌ها مثلا 7/ 1میلیون دستگاه باشد، پیش از سال جدید حدود 30درصد تولید احتمالی به فروش گذاشته خواهد شد.
حال پرسش اینجاست که آیا در سال آینده نیز با ابرطرح‌های فروش خودرو مواجه خواهیم بود؟ اگر این‌طور باشد، (با فرض تولید 7/ 1میلیون دستگاه خودروی سواری و با کم کردن 500هزار دستگاه خودرویی که قرار است هفته آینده فروخته شوند) در سال 1402 امکان اجرای دو تا سه ابرطرح فروش دیگر نیز خواهد بود. مثلا ممکن است وزارت صمت تصمیم بگیرد یک‌میلیون و 200هزار دستگاه خودروی تولیدی باقیمانده (عددی که از کسر 500هزار دستگاه خودروی هفته آینده از تیراژ احتمالی 7/ 1میلیون دستگاهی سال 1402 به دست می‌آید) را در سه دور و با عرضه 400هزار دستگاهی در هر مرحله به اجرا بگذارد.
اما در حالی قرار است ابرطرح فروش خودرو بدون قرعه‌کشی و در سامانه یکپارچه اجرا شود که به نظر می‌رسد از این پس بناست مانند دوران قبل از لاتاری، ثبت‌نام از متقاضیان تا زمان پر شدن ظرفیت ادامه داشته باشد. طبق اعلام صمتی‌ها، اگر تقاضا بیش از عرضه باشد، متقاضیان خرید خودرو در فهرست انتظار قرار می‌گیرند و سپس تاریخی برای تحویل خودرو به متقاضی اعلام خواهد شد. با توجه به مدلی که وزارت صمت در نظر گرفته، همه کسانی که در طرح فروش قریب‌الوقوع خودرو شرکت خواهند کرد، عملا برنده‌اند و تنها زمان تحویل خودرو به آنها متفاوت خواهد بود. البته باید منتظر ماند و دید وزارت صمت قرار است چه شرایط و محدودیت‌هایی برای شرکت در این طرح در نظر بگیرد.
طبعا با وجود محدودیت‌ها و سختگیری‌هایی مانند بلوکه کردن تمام یا بخشی از پول خودرو در حساب متقاضی، تعداد شرکت‌کنندگان بسیار کمتر از گذشته خواهد بود. با این حال به احتمال فراوان تقاضا برای ابرطرح فروش خودرو طی هفته آینده، بسیار بالاتر از 500هزار دستگاه عرضه‌شده خواهد بود و مثلا ممکن است حداقل یک میلیون نفر در آن شرکت کنند. در این صورت، عملا یک‌میلیون دستگاه خودرو به فروش خواهد رفت نه 500هزار دستگاه و این می‌تواند بدان معنا باشد که خودروسازان تا ماه‌ها بعد دیگر چنین طرح عظیمی در فروش نخواهند داشت.