آریا بانو - مهارت نه گفتن یکی از مهمترین مهارت هایی است که همه باید بلد باشند تا بتوانند در مواقع گوناگون از آن استفاده کنند تا خودشان را از مشکلاتی که در پس، بله گفتن وجود دارد، نجات دهند.
این مهارت از بچگی و از حس استقلالی که در هر شخصی رشد می کند، بوجود می آید و همینطور عزت نفس رشد یافته درون هر شخصی که به واسطه شناخت خویش و مهر و محبتی که والدین به وی دارند، کامل میشود.
«عزت نفس پائین» هم علت دیگر فقدان این مهارت است. شخصی که عزت نفس پایینی دارد و برای خویش ارزشی قائل نیست، در بسیاری از موارد برای جلب تائید و توجه افراد دیگر، خواسته های آنها را برآورده می کند تا از این راه، در نگاه افراد دیگر با ارزش شود.
بعضی دیگر هم به دلیل روحیه حساس خود« نه» نمی گویند؛ چرا‌که فکر می کنند « نه» گفتن آنها، امکان دارد باعث رنجش خاطر و ناراحتی سایرین شود؛ بدین سبب هیچگاه دست رد به سینه کسی نمی زنند تا مبادا از دست آنها ناراحت شود؛ البته این کار تا اندازه ای طبیعی است؛ ولی درصورتی که افراط شود، شکل غیر طبیعی بخود می گیرد.

چرا باید نه بگویم؟
چنانچه به همین روش ادامه دهید بعید است که از تعداد درخواستها و خواهش ها از شما کاسته شود و شما هم نمیتوانید زمان بیشتری به روز خود اضافه کنید. اگر نه گفتن را یاد نگیرید مجبور هستید همیشه زیر بار اینهمه مسوولیت قرار بگیرید و زندگی خود را با استرس زیاد همراه کنید.
نه گفتن کار ساده ای نیست ولی تنها راه کاهش استرس است. به خاطر داشته باشید که سنگینی بار مسوولیت امری شخصی است. اگر همکار شما مسئولیتهای زیادی را به عهده میگیرد و بنظر می رسد با آن مشکلی ندارد، به این معنی نیست که این امر در مورد شما هم صادق است. تنها شما هستید که میدانید چه مقدار مسوولیت برایتان کافی است و نباید بیشتر از آنرا قبول کنید.

به چه دلیل« نه» گفتن دشوار است؟
باید تلاش کنید« نه» گفتن را یاد بگیرید. در واقع باید بتوانید درک درستی از وضعیت و شرایط داشته باشید تا موفق به کسب این ‘مهارت’ مهم شوید.
بعضی شرایط سخت برای« نه» گفتن عبارتند از:
- حس نیاز در یاری رسانی به دیگران
- ترس از بی احترامی 
- سازگاری
- ترس از درگیری
- نگرانی ِ از دست رفتن فرصت
- ترس از خراب شدن پل های پشت سر

ساده بگیرید
هنگامی که یکی از دوستانتان از شما می خواهد بیرون بروید، به او بگویید" من قبلا برنامه ریزی کرده بودم، متشکرم"، اگر کسی از شما می خواهد تا برای کاری داوطلب شوید بگویید" متاسفم، من باید به درسهایم یا به خانواده ام رسیدگی کنم" و تا همین مقدار وی را درجریان قرار دهید. چنانچه فرد مقابل را از جزئیات آگاه کنید، باعث عیب جویی و طولانی شدن واکنش طرف مقابل می شود.
نه گفتن را از نزدیک ترین افراد زندگی خود شروع کنیم
بیشتر مشکلات ما با خانواده و اشخاص صمیمی زندگیمان است که نمیتوانیم آن ها را از خویش برنجانیم و برای این که توانایی نه گفتن را نداریم، خود را شخصی دلسوز خانواده و بامحبت و صمیمی جلوه میدهیم ولی درونمان از خشم پر است و در اکثر موارد در سرزنش خود قرار داریم. از این جهت نه گفتن را باید با نزدیک ترین افراد منزل آغاز کنیم.
از شوخ طبعی استفاده کنید.
چنانچه شخصی از شما توقع مسوولیت بیشتری از حد راحتی شما دارد میتوانید از شوخ طبعی تان به نفع خود استفاده کنید. باقطعیت در خواست وی را رد نموده و توضیح دهید شما فرد مناسبی برای این کار نیستید.
این کار میتواند با آوردن علتی ساده و واضح انجام شود یا به شکلی دیگر، به عنوان مثال این که شما تبحر کافی برای انجام این تقاضا را ندارید. روشی که شما انتخاب می کنید بستگی به این دارد که چگونه از شما انجام کار خواسته می شود و شما در بین افراد دیگر چه شهرتی دارید، فردی شوخ یا جدی.

جواب مثبت دهید.
این شیوه برای افردی که قابلیت نه گفتن ندارند بهترین شیوه است. به عنوان مثال اگر کسی از شما درخواستی داشت به وی جواب مثبت دهید و بگویید بله می توانم ولی الان سرم خیلی شلوغ است و اگر کار شما را انجام دهم مطئمنا خوب نخواهد شد آیا می توانی این کار را به دو ماه دیگر موکول کنی ؟در این شیوه شما بدون این که درخواست کننده را دلسرد کنید به وی نه گفته اید و کاری خلاف میلتان قبول نکرده اید.
به تبعات بله گفتن فکر کنید.
ما معمولاً به درخواست های کوچک جواب مثبت می دهیم زیرا فکر می کنیم مسئله مهمی نیست. چنانچه کاری از ما بر می آید و می توانیم به کسی کمک کنیم؛ چرا‌که نه؟ مشکلی پیش نمی آید، بیش از 10 تا 15 دقیقه، حداکثر 20 دقیقه، وقت ما را نمی گیرد. درست است؟
ولی قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود. حتماً علتی دارد که مدیران عالی رتبه با وجود مدیریت شرکتهای بزرگ باز هم برای خودشان، خانواده، دوستان و کارشان وقت می گذارند. ولی از طرف دیگر افرادی هستند که با وجود کار تمام وقت در هفت روز هفته، هیچ پیشرفتی در زندگی نمی کنند. انگار گروه دوم سرشان همیشه گرمِ درجا زدن است. دقیقا به همین خاطر است که گروه اول می دانند نه گفتن چه نتایجی دارد و چه وقت هایی باید نه بگویند.
هنگامی که فردی از شما درخواستی دارد، پیش از این که پاسخ بدهید یک بار دیگر فکر کنید. چنانچه پاسخ مثبت بدهید چه اتفاقی می افتد؟ تبعات بلندمدت آن چیست؟ چه چیزی به دست می آورید؟ اگر قبول کنید چه چیزی را از دست می دهید؟ باید حتماً قبول کنید؟ چه اعتقاداتی در شما هست که اجازه نمی دهد دست رد به سینه ی کسی بزنید؟
یادتان باشد که وقت طلاست، پس طلای خود را بدرستی خرج کنید.

بپذیرید که نمی توانید همه را در زندگی راضی و خوشحال نگه دارید.
شما نمی توانید همه ی کسانی را که در زندگیتان هستند، راضی و خوشحال نگه دارید و باید خط قرمزی برای سایرین قائل شوید. شاید فکر کنید که با نه گفتن و ناامید کردن افراد دیگر، احترام آنها را از دست می دهید، ولی این گونه نیست.
اگر کسی گمان کند شما به همه ی خواسته هایش جواب مثبت می دهید، شاید بخواهد با خواسته های غیرمنطقی از شما سوءاستفاده کند. به افرادی که واقعا برای تان مهم اند، اهمیت ویژه ای بدهید و تلاش کنید آن ها را خوشحال نگه دارید.
به خودمان باور داشته باشیم …
گاهی علت مشکل داشتن ما با “نه” گفتن این است که، نیازهای خویش را به مهمی نیازهای افراد دیگر نمی دانیم؛ برای جلوگیری از این موضوع، یادگیری و بهره گیری از استراتژی ها و مهارت هایی مانند موردهای زیر را توصیه می کنم:
. نوشتن لیستی از نقاط قوت خودمان
. انجام گفتگویی مثبت با خود همراه با تشویق کردن خودمان
. اختصاص دادن زمان هایی برای خود و کشف علائق و خواسته هایمان
. خودداری کردن از مقایسه ی خود و دیگران و تعیین اهدافی واقع بینانه برای خودمان
استفاده از این استراتژی ها و مهارت ها تا حد زیادی به رشد شخصی ما کمک می کند تا بتوانیم خود حقیقی مان باشیم و آن طور رفتار کنیم که می خواهیم
اگر نتوانیم نه بگوییم:
- آسایش کمتری خواهیم داشت.
- جوری که بقیه می خواهند، زندگی می کنیم.
- فکر می کنیم که دیگران از ما سوء استفاده کرده اند.
- خشم و نفرت وجودمان را فرا می گیرد.
- وقتمان تلف می شود.
- در آخر حالمان با خودمان بد می شود.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته