بزرگنمايي:

آریا بانو - چندی پیش بود که وزرای بهداشت و ارتباطات با حضور در کمیسیون اصل 90 مجلس، خبر از امضای آیین‌نامه توزیع اینترنتی دارو دادند. این در حالی است که مردم، داروخانه‌ها و سکوها همچنان معطل ابلاغ آن توسط وزارت بهداشت هستند.

در 22 خرداد 1401، هیئت وزیران در «تبصره 2 ماده 8 آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در حوزه سلامت»، وزارت بهداشت را مکلف کرده است تا ظرف مدت دو ماه، با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ضابطه‌ای تدوین کرده و در آن زمینه عملیاتی شدن توزیع دارو از طریق سکو‌ها (پلتفرم) و کسب و کار‌های اینترنتی را با رعایت اصل رقابت و جلوگیری از انحصار عملیاتی نماید.
تعلل وزارت بهداشت در تدوین آیین‌نامه، موجب شد کمیسیون اصل 90 مجلس در 22 آذر 1402 به موضوع وارد شود و نهایتا این کمیسیون به وزارت بهداشت مهلتی یک ماهه برای تدوین دستورالعمل عرضه برخط دارو داد. با این حال در تمام این مدت، نه تنها اقدام مثبتی از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای تعیین تکلیف هر چه سریعتر دستورالعمل عرضه برخط دارو دیده نشد، بلکه هر از چندگاهی مسئولان این وزارتخانه به اظهار نظر‌های ضد و نقیض درباره این موضوع پرداختند.
در بهمن ماه 1402 وزیر بهداشت در برنامه صف اول وعده ایجاد سامانه توزیع اینترنتی دارو را در دهه فجر داد، اما باز هم این طرح عملیاتی نشد. در نهایت با ورود دوباره کمیسیون اصل 90 مجلس، آیین‌نامه توزیع اینترنتی دارو به امضای وزرای بهداشت و ارتباطات رسید. وزیر بهداشت در حاشیه این جلسه گفت: «100 درصد با توزیع اینترنتی دارو موافق است.» و باقری‌اصل معاون وزیر ارتباطات نیست وعده داد تا پایان فروردین ماه آیین‌نامه این طرح ابلاغ می‌شود. وعده‌ای که همچنان توسط وزارت بهداشت عملیاتی نشده است.
اهمیت فراهم شدن امکان تهیه برخط دارو
ماجرای پیرزن تنهایی که برای تهیه داروهایش متوسل به پلیس شده بود بازتاب قابل توجهی در رسانه‌ها داشت. در حال حاضر طبق آخرین آمار، حدود 3 میلیون معلول و 10 میلیون سالمند در کشور وجود دارد که هرکدام از آن‌ها ممکن است در صورت نیاز به مصرف مستمر دارو، برای تهیه حضوری آن با محدودیت مواجه باشند. اینجاست که اهمیت دسترسی برخط چنین افرادی به دارو مشخص می‌شود.
علاوه بر این، مطابق سندی که معاونت سیاستگذاری اقتصادی وزارت اقتصاد درباره عرضه اینترنتی دارو منتشر کرده است، 47 کشور در جهان امکان خرید داروی نسخه‌ای و بدون نسخه به صورت برخط را دارند. همچنین در 90 کشور تنها امکان خرید دارو‌های بدون نسخه وجود دارد. از این رو می‌توان عرضه برخط دارو را یک تجربه بین المللی دانست که بسیاری از کشور‌ها آن را پشت سر گذاشته‌اند و هم اکنون آن را به رسمیت می‌شناسند.
افزون بر این‌ها، بر اساس گزارش پژوهشی شرکت پریسیدنس ریسرچ، حجم بازار فروش برخط دارو در جهان در سال 2021 شصت میلیارد دلار بوده است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 حجم این بازار به 256 میلیارد دلار برسد. این پیش‌بینی نشان می‌دهد که رشد بازار فروش اینترنتی دارو بیشتر از رشد فروش دارو می‌باشد بطوری‌که سهم بازار فروش اینترنتی دارو نسبت به کل بازار از 6 درصد در سال 2022 به 19 درصد در سال 2032 می‌رسد. به عبارت دیگر سهم بازار فروش اینترنتی دارو نسبت به کل بازار تا سال 2032 بیش از 3 برابر خواهد شد؛ بنابراین اقبال عمومی به خرید اینترنتی دارو نسبت به خرید حضوری در آینده افزایش پیدا خواهد کرد و این امر نشانگر سودمند بودن این موضوع، هم برای طرف عرضه (داروخانه‌ها) و هم برای طرف تقاضاست.
آیین نامه بزودی ابلاغ می‌شود
رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت می‌گوید: «آیین نامه توزیع اینترنتی دارو اصلاح شده و طی چند روز آینده با امضای وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه‌های ذینفع ابلاغ می‌شود.»
مظهری با اشاره به تسهیل دسترسی بیمار به دارو با اجرای فروش اینترنتی دارو، افزود:­ «در طول یک سال حدود 500 میلیون نسخه الکترونیکی در کشور ثبت می‌شود.»
وی گفت: «با اجرای این طرح، وقتی نسخه الکترونیکی برای بیمار تجویز و کد رهگیری ارسال شود، سامانه‌هایی در اختیار بیمار قرار می‌گیرد که محدوده جستجو و محل تحویل داروی مورد نیاز را انتخاب میشود.»
مظهری با اشاره به مشمول شدن فروش اینترنتی دارو در حوزه سرپایی افزود: «در این سکو‌ها حتی امکان ارتباط صوتی و تصویری بین مسئول فنی داروخانه با بیمار فراهم می‌شود تا درصورت نیاز برای مصرف دارو آموزش‌های لازم را دریافت کنند.» رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت گفت: «با اجرای این طرح سهولت دسترسی بیماران به دارو‌های مورد نیاز افزایش خواهد یافت.»
در پایان مظهری با بیان اینکه دارو‌هایی که حمل آن‌ها نیاز به شرایط ویژه (سرما) دارد مشمول این سرویس‌ها نمی‌شوند، گفت: «برای بیماران خاص که دارو‌های بسیار حساس وگران‌قیمت مصرف می‌کنند با ورود نهاد‌های حاکمیتی و وزارت بهداشت، سرویس دهی متفاوت در نظر گرفته می‌شود.» حال باید دید که وزارت بهداشتی‌ها چقدر در تحقق این وعده جدید خود صادق هستند.