بزرگنمايي:

آریا بانو - مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ضمن تاکید بر اهمیت تامین نان از «آرد کامل» تغذیه نامناسب را از علل اصلی سیر صعودی بیماری‌های غیرواگیر خواند و برنامه‌های این وزارتخانه برای سبوس‌دار کردن غلات بویژه نان را تشریح کرد.

دکتر احمد اسماعیل‌زاده درباره اهمیت تامین نان از «آرد کامل» اظهار کرد: بر اساس بررسی‌های انجام شده، بیماری‌های غیرواگیر عامل اصلی مرگ و میر در کشور هستند و عوامل متعددی نیز در بروز این بیماری‌ها نقش دارند که ازجمله این موارد می‌توان به تغذیه، چاقی، فشارخون، دیابت، استرس و عدم تحرک اشاره کرد.
وی با اشاره به نقش چاقی در بروز برخی بیماری‌های غیرواگیر ادامه داد: مشخص است که یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در بروز چاقی و بیماری‌های غیرواگیر، نوع تغذیه و غذای مردم است که طی شبانه‌روز مصرف می‌کنند. با استناد به بررسی‌های انجام شده در زمینه عوامل تغذیه‌ای موثر در بروز بیماری‌های غیرواگیر مشخص شد که عدم مصرف غلات کامل و یا غلات سبوس‌دار در کشور نقش مهم‌تری نسبت به موارد تغذیه‌ای دیگر در بروز بیماری‌های غیرواگیر دارد.
چرا وزارت بهداشت بر سبوس‌دار کردن «نان» تاکید دارد؟
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به اینکه قوت اصلی که در ایران مصرف می‌شود، نان، برنج و عمدتا کربوهیدرات‌های تصفیه شده و بدون سبوس است، افزود: عموم مردم در کشور حدود 60 درصد کالری دریافتی خود را از کربوهیدرات‌ها و متاسفانه از کربوهیدرات‌های ناسالم دریافت می‌کنیم که از غلات سبوس‌دار تامین نمی‌شوند. به همین دلیل نیز سیاست وزارت بهداشت آن است که بر سبوس‌دار کردن غلات به‌ویژه نان توجه ویژه‌ای داشته باشد.
وی در این باره افزود: متوسط میزان مصرف روزانه نان هر فرد در کشور در نقاط مختلف کشور بین 280 تا 330 گرم است و ما اگر بتوانیم حداقل 50 درصد این نان‌ها را از غلات و آرد سبوس‌دار برای مردم فراهم کنیم، هم می‌تواند در پیشگیری از بروز بیماری‌های غیرواگیر موثر باشد و هم به واسطه فیبری که از طریق این غلات به بدن افراد می‌رسد در سلامت آن‌ها نقش مهمی ایفا کند.
تغذیه نامناسب و رشد روزافزون بیماری‌های غیرواگیر
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در ادامه به برخی بیماری‌های غیرواگیر متاثر از تغذیه اشاره کرد و افزود: متاسفانه برخی از بیماری‌های غیرواگیر همچون سرطان کولون و چاقی رشد روزافزونی دارند که یکی از دلایل بروز و افزایش آن‌ها عدم مصرف فیبر کافی، عدم تحرک و سایر عادات غذایی نامناسب است. بنابراین یکی از مهم‌ترین سیاست‌های وزارت بهداشت طی دو سال اخیر توجه به مسئله «نان کامل» یا به عبارت بهتر نان سالم بوده است. یعنی هدف این است که آردی که در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد از نوع سبوس‌دار باشد.
تدوین استانداردهای نان سالم
اسماعیل‌زاده در این باره ادامه داد: برای آردهای مصرفی در کشور تا کنون بین 17 تا 22 درصد سبوس‌گیری انجام می‌شود؛ یعنی آردی با درجه استخراج 78 تا 82 درصد در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد، اما نان سالم که استاندارد آن طی سال گذشته توسط اداره استاندارد نوشته شد، نانی است که سبوس‌گیری در آن بین 2 تا 6 درصد باشد و سبوس آنچنان زیادی از آن گرفته نشود؛ این میزان نیز برای از بین بردن آلودگی‌های محیطی روی پوسته و آلودگی با فلزات سنگین است. این سبوس‌ها علاوه بر داشتن فیبر کافی، ویتامین‌ها و املاح کافی را نیز تامین می‌کنند.
وی افزود: خوشبختانه کمبود ویتامین‌هایی که در آرد سبوس‌دار وجود دارند در کشور ما احساس نمی‌شود و تمرکز اصلی وزارت بهداشت در مسئله آرد کامل بر فیبر و منیزیم است که نقش بسیار مهم‌تری در پیشگیری از بروز بیماری‌های غیرواگیر دارد و می‌تواند از مقاومت بدن افزاد به انسولین جلوگیری کند و به این ترتیب ابتلا به بیماری‌های مزمن را کاهش دهد.
مصوبه مجلس درباره ایجاد کارخانه‌های تولید «آرد کامل»
اسماعیل‌زاده ادامه داد: این سیاست وزارت بهداشت که در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی پیگیری می‌شود و ما نیز در دفتر بهبود تغذیه جامعه اقدامات مناسبی برای آن انجام می‌دهیم، با پای کار آمدن مجلس قدرت بیشتری گرفته است و کمیسیون اصل 90 مجلس در سال گذشته مصوب کرده است که تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی تا پایان سال در محدوده تحت پوشش خودشان حداقل یک کارخانه ایجاد کنند که «آرد کامل» تولید می‌کند و تا پایان سال 1403 نیز این تعداد به سه کارخانه در محدوده هر دانشگاه علوم پزشکی افزایش یابد. از طرفی نیز هماهنگی‌های بین بخشی توسط دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در حال اجرا است که هم وزارت صنعت و هم اتحادیه‌ها در این امر مشارکت کنند که بتوانند نان سالم و کامل را در اختیار مردم قرار دهند.
و اما اقدامات استان‌ها برای تولید «آرد کامل»
وی درباره اقدامات انجام شده در این زمینه اظهار کرد: برخی از استان‌ها همچون استان‌های مرکزی، فارس، خراسان رضوی، اصفهان و البرز اقدامات مناسبی در این زمینه داشته‌اند و در هر کدام از آن‌ها تعدادی از نانوایی‌ها نان کامل ارائه می‌دهند؛ به طور مثال در استان مرکزی 100 نانوایی نان کامل تولید می‌کنند. از طریق فرمانداری‌ و دانشگاه‌های علوم پزشکی پیگیری می‌شود که این روال به طور کامل در کشور جریان یابد.
«آرد کامل» چیست؟
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در ادامه گفت: برخی سوال‌های علمی وجود دارد که آیا این آرد کامل فیبرکافی، ویتامین کافی و... دارد؟ آیا به دلیل اینکه این آرد موجب جذب کمتر املاح می‌شود، مصرف «روی» را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ ماندگاری این نان‌ها چقدراست؟ و.... که در دفتر بهبود تغذیه، دانشگاه‌ علوم پزشکی اراک را که مسئله نان کامل در آن اجرا می‌شود مامور کرده‌ایم که در قالب یک پروژه این مسائل را بررسی کند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه داد: در واقع درخواست ما این بوده در استان مرکزی که یک کارخانه تولید آرد کامل داریم، از محل تولید، آرد نمونه‌گیری کنند که املاح و ویتامین‌های آن‌ چقدر است؟ بررسی کنند که نانوا با چه فرایندی از آن آرد، نان درست می‌کند؟ و... در نهایت از مردمی که این نان‌ها را خریداری می‌کنند درباره بو، طعم، نحوه نگهداری و ماندگاری این نان‌ها پرس و جو کنند و سپس در آن منطقه‌ای که تعداد این نانوایی‌ها زیاد است، بررسی کنند، در این منطقه که افراد بیشتر از نان سبوس‌دار استفاده می‌کنند، میزان چاقی، دیابت، بیماری‌های غیرواگیر در قیاس با منطقه‌ای از آن شهر که نان سبوس‌دار ارائه نمی‌شود چه تفاوتی دارد؟ این پروپوزال توسط تیمی از دانشگاه علوم پزشکی اراک تعیین شده که بدون مستند اقدامی انجام نشود و ما بر اساس شواهد عینی که در کشور وجود دارد این اقدامات را انجام خواهیم داد.
غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک در گذر 20 سالگی
وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره غنی‌سازی آرد با آهن و اسید فولیک و فواید این کار اظهار کرد: از سال 1384 طرح غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک در حال اجرایی است. در سال جاری با توجه به اینکه 20 سال از اجرای این برنامه می‌گذرد با دستگاه‌هایی که در این کار نقش دارند یک بازنگری خواهیم کرد که روند غنی‌سازی با آهن و اسیدفولیک با همین روند ادامه داشته باشد یا به بازنگری و تغییر نیاز دارد؟ این موارد را با کمیته علمی تشکیل شده تا پایان سال بازنگری خواهیم کرد.
اجرای آزمایشی غنی‌سازی آرد با ویتامین «دی» در 2 استان
اسماعیل‌زاده همچنین گفت: یکی از اقداماتی که طی سال جاری در همکاری دفتر بهبود تغذیه با سازمان غذا و دارو آغاز خواهد شد نیز غنی‌سازی آرد با ویتامین دی است که با توجه به شیوع کمبود ویتامین دی در کشور بسیار اهمیت دارد که به‌صورت پایلوت در دو استان خراسان جنوبی و یزد انجام خواهد شد که آیا این اقدام می‌تواند کمبود ویتامین دی را جبران کند یا خیر؟ اگر این کار موثر باشد در سال‌های پیش رو این برنامه نیز در کشور اجرا خواهد شد.
غنی‌سازی مواد غذایی چقدر در جبران کمبود ریزمغذی‌ها اثرگذار است؟
اسماعیل‌زاده همچنین در پاسخ به این پرسش که غنی‌سازی نان و مواد غذایی تا چه حد می‌تواند در جبران کمبود ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها تاثیرگذار باشد؟ گفت: برای کمبود ریزمغذی‌ها در بدن افراد دو رویکرد وجود دارد که یکی از آن‌ها مکمل‌یاری است. به‌طور مثال کسی که کمبود آهن دارد مکمل آهن دریافت می‌کند؛ اما مکمل‌یاری راهکار طولانی‌مدت برای جبران کمبود ریزمغذی‌ها نیست و طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت نیز مکمل‌یاری یک راهکار کوتاه‌مدت است و در جامعه‌ای که شیوع کمبود ریزمغذی وجود دارد، دولت باید به دنبال غنی‌سازی مواد غذایی باشد که بتواند از طریق آن مواد غذایی ویتامین‌ها و املاح را به مردم برساند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این باره گفت: در برخی کشورها غنی‌سازی ماست و لبنیات و روغن با ویتامین دی انجام می‌شود اما به دلیل اینکه میزان مصرف لبنیات در کشور ما خیلی بالا نیست و همچنین اگر مردم را برای مصرف ویتامین دی به مصرف روغن تشویق کنیم نیز ممکن است بر میزان دریافت کالری آن‌ها تاثیرگذار باشد؛ بنابراین با توجه به اینکه قوت قالب مردم نان است، کمیته علمی دفتر بهبود تغذیه، «نان» را برای غنی‌سازی با ویتامین دی انتخاب کرده است.