بزرگنمايي:

آریا بانو - نماز وحشت نمازی است که افراد در اولین شبی که یک مومن از دنیا می‌رود برای او می‌خوانند. این نماز موجب تسهیل در امورات شب اول قبر میت می‌شود. نماز وحشت دو رکعت است و به جا آوردنش مستحب است.


سرویس مذهبی - نماز وحشت یا نماز شب اول قبر نمازی است که شب اول دفن میت برای او خوانده می‌شود. تاثیرات نماز وحشت، طریقه خواندن و احکام پیرامون این نماز در این مقاله بررسی می‌شود.
نماز وحشت یا به عبارت دیگر نماز لیلهالدفن نمازی است که مستحب است در اولین شبی که مؤمنی از دنیا می‌رود و خاکسپاری می‌شود، برای او خوانده شود. اموات در اولین شب وفات با عالم قبر و قیامت انس و آشنایی ندارند و این نماز باعث می‌شود از وحشت آن‌ها کم شود و اموراتشان با سهولت پیش رود. نام گذاری کلمه "وحشت" نیز به همین دلیل است.
حدیثی از امام زین العابدین (ع) هست که درباره دشواری شب اول قبر می‌فرمایند:
«سه ساعت از سخت‌ترین لحظه‌های زندگی انسان است، ساعتی که در آن فرشته مرگ را می‌بیند و ساعتی که از قبرش بیرون می‌شود و ساعتی که در مقابل خداوند برای حساب حاضر می‌شود.»
همچنین در جایی دیگر از امیرالومنین (ع) می‌خوانیم که فرمودند: اگر شما بنگرید آنچه را که مردگان دیده‌اند، فریاد ناله سر خواهید داد و به لابه و زاری روی خواهید آورد و امر خداوند را اطاعت خواهید نمود، اما آنچه که ایشان دیدند از شما پنهان است و به زودی این پرده کنار خواهد رفت و شما نیز خواهید دید.
از این رو تسهیل امور اموات در چنین شب سختی بسیار اهمیت دارد.
تأثیر نماز وحشت
نماز وحشت یا نماز لیلهالدفن یک نماز مستحبی است که دستور العمل آن از طریق اهل بیت (ع) به دست ما رسیده است. تأثیر نماز وحشت برای فردی که تازه از دنیا رفته است به بیان نورانی رسول اکرم (ص) این‌گونه است:
«بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نمی‌گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا می‌برد.»
طبق گفته این بزرگواران بعد از اینکه عزیزی از دست می‌رود ناله و گریه زاری فایده‌ای ندارد و فقط موجب تشدید ناراحتی‌ها می‌شود. در فرهنگ اسلامی توصیه شده است زمانی که فردی از نزدیکان به سوی دنیای باقی می‌شتابد به جای گریه و زاری بی فایده، بهتر است دست به دامان پروردگار شویم و از درگاه الهی طلب آرامش و غفران کنیم. یاد خدواند آرام بخش قلب‌هاست، می‌توان با خواندن نماز وحشت هم موجبات غفران گناهان اموات را فراهم کرد، هم تسکینی به قلب خودمان بدهیم تا در غم از دست دادن عزیزان نسوزیم.
البته خواندن این نماز غیر از تاثیراتی که بر امورات میت می‌گذارد برای کسی که آن را می‌خواند نیز ثواب دارد. در روایات متعددی به ثواب خواندن نماز وحشت، شرکت در تشییع جنازه و نماز میت اشاره شده است.
طریقه خواندن نماز وحشت
برای خواندن این نماز دو روش بیان کرده‌اند.
روش اول
طبق استفتائات آیت الله سید علی خامنه‌ای یکی از شیوه‌های خواندن نماز وحشت این است که در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه آیه‌الکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انا انزلناه» بخوانند، و بعداز سلام نماز بگویند: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و ابعث ثواب‌ها الی قبر فلان» و به جای کلمه فلان، اسم میت را بگویند.
روش دوم
همچنین سید ابن طاووس ، از رسول خدا (ص) روایت کرده: نمازی که برای میت در شب اول دفنش می‌خوانید این گونه باشد که در رکعت اول، پس از سوره حمد، دو مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، ده مرتبه «الهکم التّکاثر» را خوانده و بعد از سلام بگوید:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثواب‌ها اِلی قَبْرِ ذلِک الْمَیتِ فُلانِ بْنِ فُلان»
«خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ثواب آن را به قبر فلان میت برسان»

احکام مربوط به این نماز
نماز وحشت نیز مانند تمام اعمال عبادی دیگر احکام مربوط به خود را دارد.
وقت خواندن
این نماز را در هر موقع از شب اوّل قبر می‌شود خواند، ولی بهتر است در اوّل شب بعد از نماز عشاء خوانده شود.
نماز وحشت میّتی که دفن او تأخیر بیفتد
اگر بخواهند میت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگری دفن او تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اوّل قبر او تأخیر بیندازند.
یک نماز برای چند میت
طبق نظر مراجع تقلیدی چون آیت الله سید علی خامنه‌ای و آیت الله مکارم شیرازی باید برای هر کدام از اموات یک نماز وحشت جداگانه خوانده شود و نمی‌توان یک نماز را به نیت چند نفر خواند.
تفاوت این نماز با نماز آیات
بعضی از افراد نماز وحشت را با نماز آیات اشتباه می‌گیرند. نماز وحشت نمازی است که برای اموات خوانده میوشد که از وحشت آن‌ها در شب اول قبر بکاهد، اما نماز آیات نمازی است که بعد رخداد‌های طبیعی مانند ماه گرفتگی، خوشید گرفتگی، باد‌های سهمگین و ... واجب می‌شود. علت اصلی این اشتباه این است که یکی از موجبات واجب شدن نماز آیات وحشت و ترس زیاد از رخداد‌های طبیعی است. اما بدیهی است که نماز وحشت برای رفع وحشت اموات است نه از سر وحشت خود شخصی که نماز را می‌خواند. یکی دیگر از تفاوت‌های این نماز با نماز آیات این است، مستحب بودن آن است، ولی نماز آیات واجب است.
محمد میرلوحی