بزرگنمايي:

آریا بانو - شهر سوخته، تمدنی با قدمت 5000 سال از اولین نشانه‌های برنامه ریزی شهری و بسیاری پیشرفت‌های دیگر را در خود داشته است. این شهر که در جنوب شرقی ایران بنانهاده شده، حاوی یافته‌ها بسیاری بوده است. اولین نشانه‌های پیشرفت پزشکی در حفاری‌های این شهر نمایان شده است. باهم بیشتر درباره‌ی آن می‌خوانیم.


سرویس گردشگری - شهرسوخته، در محل تقاطع مسیر‌های حمل و نقل عصر برنز در فلات ایران قرار گرفته است. بقایای این شهر آجری، نشان دهنده ظهور اولین جوامع پیچیده در شرق ایران است. این شهر در حدود 3200 سال قبل از میلاد تاسیس شد و در طول چهار دوره اصلی تا سال 1800 قبل از میلاد محل سکونت بود. در آن زمان چندین منطقه مجزا در این شهر ایجاد شد: منطقه‌ای که در آن مقبره و یادمان‌ها بنا می‌شد و بخش‌های جداگانه برای مسکن، دفن تولید. تغییرات آب و هوایی در اوایل هزاره دوم در این منطقه منجر به خالی شدن این شهر از سکنه شد. سازه ها، زمین‌های دفن شده و تعداد زیاد آثار باستانی که در این منطقه کشف و به علت اقلیم بیابانی خشک این منطقه به خوبی حفظ شده اند، این سایت را به منبع غنی اطلاعات در مورد پیدایش جوامع پیجیده و رابطه میان آن‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد تبدیل کرده است.
شهر سوخته
شهر سوخته از جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان ، در میانه‌ی جاده‌ی زابل به زاهدان و در 56 کیلومتری زابل قرار دارد. این شهر با طول عمری بیش از 5000 سال در مجاورت رود هیرمند و دریاچه‌ی هامون قرار گرفته است. این شهر به این دلیل شهر سوخته نام گرفته است، که اولین بار کلنل بیت عنوان کرد که آثار آتش سوزی در خرابه‌های این شهر دیده می‌شود، اما پس از انجام تحقیقات مشخص شد که این شهر به علت فرسایش طبیعی و باد آب از بین رفته است.
شگفتی‌های شهرسوخته
شهر سوخته حاوی شواهد استثنایی در رابطه با تمدن و سنت‌های فرهنگی خاص است که روابط تجاری و فرهنگی با اماکن و فرهنگ‌های باستانیِ سواحل جنوبی خلیج فارس، دریای عمان و جنوب غربی ایران و آسیای مرکزی حفظ کرده است. بقایای باستان شناسی کشف شده نقش کلیدی این شهر در حیطه‌ی کار با فلزات، ظروف سنگی، سنگ‌های قیمتی و سفالگری در مقیاس بزرگ را نشان می‌دهند.
منطقه‌ی باستانی شهر سوخته، نمونه‌ای برجسته از برنامه ریزی شهری اولیه است: حفاری‌ها شواهد بسیاری در رابطه با فرم سازه‌های آجر- گلی این شهر، قبرستان، کارگاه و دست سازه‌ها استخراج کرده اند که خوشبختانه در حالت بسیار خوبی حفظ شده اند. این شواهد حاکی از اندازه، سازمان، ثروت و ساختار‌های اجتماعی و تجاری این شهر است. شهر سوخته به مناطق کاربری مختلف تقسیم شده بود؛ منطقه‌ی مسکونی، منطقه‌ی صنعتی، منطقه‌ی مربوط به دفن؛ بنابراین بیانگر مرحله‌ای مهم در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای می‌باشد
باستان شناسان در دسامبر 2006 اولین کره چشم مصنوعی را در شهر سوخته کشف کردند. این یافته یک کروی شکل است و قطری بیش از 2.5 سانتی متر دارد. ماده‌ی سازنده‌ی آن بسیار سبک و احتمالا خمیر قیر است. سطح این چشم مصنوعی با یک لایه‌ی نازک طلا پوشیده شده و یک دایره مرکزی، بیانگر عنبیه چشم و خطوطی طلایی با الگویی شبیه به اشعه‌های خورشید در اطراف آن حک شده است. جسد ماده‌ی یافت شده همراه با این چشم مصنوعی، دارای 1.82 متر قد، بسیار بلندتر از زنان عادی زنان زمان خود است. در هر دوطرف چشم مصنوعی، حفره‌های کوچکی قرار دارد که از طریق آن‌ها یک رشته طلایی چشم را در جای خود نگه می‌دارد. اسکلت زن بین سال‌های 2800 تا 2900 پیش از میلاد تاریخ نگاری شده است.

قدیمی‌ترین تخته نرد شناخته شده، تاس و مهره و همچنین لوازم مربوط به آهنگری در میان یافته‌های استخراج شده از این منطقه دیده شده است. سایر اشیاء کشف شده در شهر سوخته شامل جمجمه انسانی هستند که نشان‌هایی از عمل جراحی مغز روی آن دیده می‌شود و همچنین یک جام مصور که باستان شناسان معتقدند اولین انیمیشن روی آن حک شده است.


از دیگر مواردی که در حفاری‌ها کشف شده، نحوه‌ی دفن اجساد در قبور بوده است. به گفته‌ی باستان شناسان، سه روش احتمالی برای دفن اجساد وجود داشته است: اول، در انتهای قبر فرشی پهن می‌کردند و مرده را روی آن می‌گذاشتند. دوم، مرده را در یک پارچه می‌پیچیدند و بعد در قبر می‌گذاشتند و سوم، ابتدا یک پارچه پهن می‌کردند و بعد مرده را میگذاشتند و اورا با یک پارچه‌ی دیگر می‌پوشاندند.
در حفاری‌های شهر سوخته، اشیاء زیاد دیگری نیز کشف شده از جمله تبر، خط کش 5 هزار ساله، ماهی خشک کرده، جواهرات زیننی، کوره‌های سفالگری، قلاب ماهی گیری و ... یافت شده است.
آیا تا به حال به شهر سوخته سفر کرده اید؟ آیا شهر سوخته در برنامه‌های گردشگری شما هست؟ نظراتتان را دررابطه با این تمدن 5000 ساله با ما به اشتراک بگذارید.
زهرا روشنایی