بزرگنمايي:

آریا بانو - تفاوت شهر و شهرستان در این است که شهرستان از شهر بزرگ‌تر است و در تقسیمات کشوری، ایران از 429 شهرستان و 1245 شهر تشکیل شده است.

سرویس علوم - تفاوت شهر و شهرستان در مواردی است که برای بررسی آن باید در ابتدا به تقسیمات کشوری مناطق پرداخته شود تا در نهایت به تفاوت‌های شهر و شهرستان پی ببریم. در تقسیمات کشوری، ایران از 31 استان، 429 شهرستان، 1057 بخش و 1245 شهر تشکیل شده است.
شهرستان چیست؟
شهرستان واحدی است که بخش و شهر را شامل می‌شود و در دو حالت می توان آن را تعریف کرد: تقسیم بندی شهرستان و تعریف قانونی شهرستان.
1- تقسیم بندی شهرستان
در تقسیم بندی کشوری ایران، شهرستان کوچک­تر از استان و بزرگ‌تر از بخش است. در واقع هر استان به چندین شهرستان و هر شهرستان به چندین بخش تقسیم می‌گردد .
در قدیم به شهرستان، ولایت گفته می شد. از آنجایی که شهرستان از لحاظ اداری و سیاسی، ارگان­های زیادی را در خود جای می دهد و تسهیلات بیشتری به همراه دارد و اصولاً بیشتر برنامه­‌ریزی‌های (سیاسی و اقتصادی) کشوری به تفکیک شهرستان ها انجام می­گیرد؛ بخش های مختلف کشور با ارتقای خود در تلاش برای رسیدن به نام شهرستان هستند.
2- تعریف قانونی شهرستان
شهرستان بر اساس تعریف ماده 7 قانون تعاریف و ضوایط تقسیمات کشوری، عبارت است از واحدی از تقسیمات کشوری با محدوده جغرافیایی معین که از به هم پیوستن چند بخش هم­جوار که از نظر عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی واحد متناسب و همگنی را به وجود آورده‌اند.
تبصره اول این قانون حداقل جمعیت شهرستان با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و پراکندگی کشور، دو ترکم زیاد 120 هزار نفر و تراکم متوسط 80 هزار نفر می باشد.
در تبصره دوم این قانون گفته شده در نقاط کم تراکم، دور افتاده، مرزی، جزایری و کویری با توجه به کلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل 50 هزار نفر با تصویب هیئت وزیران و در موارد استثنایی با تصویب مجلس شورای اسلامی می‌تواند کمتر از 50 هزار نفر باشد.
شهر چیست؟
شهر منطقه‌ای است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و اغلب ساکنان دائمی آن، در مشاغل تجارت، صنعت، خدمات و فعالیت‌های اداری، اشتغال داشته و مرکز مبادلات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است، بنابراین شهر، با دو عامل اشتغال بیشتر و تولید بیشتر کالا و خدمات نیز، توصیف می‌شود. شهرها دارای سیستم های بهداشتی، آب، برق، مسکن و حمل و نقل هستند.
نمایی از شهر اصفهان
1- تقسیم بندی شهر
شهر نیز به همراه دهستان ها و روستاهای آن، یک بخش را تشکیل می‌دهند. در تعریف شهر، دو ملاک مهم در نظر گرفته می‌شود: تعیین اندازه شهر و اندازه جمعیت آن. شهر از لحاظ علوم مختلف، تعاریف متفاوتی دارد؛ مورخان با توجه به قدمت، شهر را تعریف می‌کنند ولی از نظر اقتصاددانان، جایی که شغل غالب ساکنان آن، کشاورزی نباشد شهر است. جمعیت شناسان نیز، شهر را بر اساس تعداد جمعیت یک منطقه، تعریف می‌کنند. جامعه شناسان، شهر را محل تمرکز جمعیت، محل تولید و تقاضا، سرمایه و احتیاجات می‌دانند که تقسیم کار اجتماعی، در آن صورت گرفته‌ است.
جغرافی دانان شهر را منظره‌ای مصنوعی از خیابان­ها، ساختمان­ها، دستگاه‌ها و بناهایی می‌دانند که زندگی شهری را امکان­پذیر می‌سازد. اندیشمندان طراحی شهری، معتقدند شهر یک مجموعه­ی منظمی است که پیوسته در حال تغییر و تحول است. شهرشناسان شهر را محلی می‌دانند که بشر از فکر زمین و کشاورزی و طبیعت بیرون آمده و تفکر و ایده­های جدید را شروع می‌کند.
شهر از نظر سازمان ملل مکانی با جمعیت بالا و مرکز اهداف سیاسی، تاریخی و اداری است و فعالیت مردم آن غیر از کشاورزی است و مختصات شهری دارد.
2- تعریف قانونی شهر
شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل، ظاهری با ویژگیهای خاص خود بوده به طوری که اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیت­های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت باشد و وزارت کشور می تواند در آن محل، دستور تشکیل انجمن و شهرداری بدهد.
تبصره اول این قانون می‌گوید تعیین محدوده شهری به پیشنهاد شورای شهر و تصویب وزارت کشور و مسکن و شهرسازی خواهد بود و تبصره چهارم حوزه شهری را تعریف می کند که به کلیه نقاطی اطلاق می شود که در داخل و خارج محدوده قانونی شهر قرار داشته و ازحدود ثبتی و عرفی واحدی تبعیت کنند.
تفاوت شهر با شهرستان چیست؟
در تقسیم بندی کشوری شهرستان واحدی بزرگتر از شهر است. شهرستان شامل بخش و شهر است و شهر دهستان و روستاهای اطرافش را شامل می شود. در قدیم به شهرستان، ولایت و به شهر خشت (به معنی پادشاهی) گفته می شد. در امریکا و بریتانیا شهرستان برابر County و شهر برابر Urban است. طبق تعریف قانونی شهر و شهرستان، حداقل جمعیت شهر 10 هزار نفر و حداقل جمعیت شهرستان، 80 تا 120 هزار نفر می باشد. شهرستان از لحاظ برنامه‌­ریزی‌های کشوری (سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) اولویت بالاتری نسبت به شهر دارد. مرکز شهرستان یکی از شهرهای همان شهرستان است که مناسب‌ترین و بهترین مرکز طبیعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن منطقه است.